Η ΕΕ ψηφίζει κανονισμό για υποχρεωτική απόσυρση και ανακύκλωση οχημάτων – Στόχος η μετάβαση στην κυκλική οικονομία και η μείωση ρύπων

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα μια ιστορική νομοθετική πρωτοβουλία που επιδιώκει να αναμορφώσει τον κύκλο ζωής των οχημάτων στην Ευρώπη, από το σχεδιασμό έως την τελική διάθεσή τους. Σε μια κρίσιμη ψηφοφορία, 431 ευρωβουλευτές στήριξαν τον κανονισμό, έναντι 145 κατά και 76 αποχών. Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: η αυτοκινητοβιομηχανία να περάσει σε κυκλική οικονομία, μειώνοντας ταυτόχρονα περιβαλλοντικά κόστη και εκπομπές.

Στην πράξη, η νομοθεσία θα καταστήσει την απόσυρση και την ανακύκλωση παλαιών οχημάτων υποχρεωτική, ώστε να αξιοποιηθούν πολύτιμα υλικά που διαφορετικά θα πήγαιναν χαμένα. Στην Ελλάδα, το στοίχημα είναι ιδιαίτερα έντονο. Η ηλικία του στόλου υπερβαίνει τα 17 έτη, καθιστώντας την, την πλέον «γηρασμένη» στην Ευρώπη και κάθε χρόνο οδηγούνται στην τελική φάση περίπου 60.000 αυτοκίνητα για ανακύκλωση.

Υλικά και ευθύνη κατασκευαστών

Οι νέοι κανόνες ορίζουν ότι τα οχήματα του μέλλοντος πρέπει να σχεδιάζονται ώστε να δέχονται εύκολη αφαίρεση εξαρτημάτων και επεξεργασία από εξειδικευμένα κέντρα. Σε έξι έτη από την εφαρμογή, τα νέα οχήματα θα πρέπει να περιέχουν τουλάχιστον 20 % ανακυκλωμένο πλαστικό, στόχος που μέσα σε δέκα έτη θα πρέπει να φτάνει στο 25 %, εφόσον διατίθεται αυτός ο υλικός πόρος σε επαρκείς τιμές. Παράλληλα, ζητείται να τεθούν μελλοντικοί στόχοι για ανακυκλωμένο χάλυβα, αλουμίνιο και κρίσιμα υλικά.

Τρία χρόνια μετά, θα ενεργοποιηθεί η διευρυμένη ευθύνη παραγωγού: οι κατασκευαστές θα υποχρεούνται να αναλαμβάνουν το κόστος συλλογής και διάθεσης οχημάτων στο τέλος ζωής. Η νέα σύσταση διακρίνει μεταξύ μεταχειρισμένων οχημάτων και οχημάτων που έχουν φθάσει στο τέλος κύκλου ζωής, απαγορεύοντας την εξαγωγή των τελευταίων προς τρίτες χώρες.

Αυτές οι αλλαγές ακολουθούν το πλέον φιλόδοξο σχέδιο αντικατάστασης της σημερινής οδηγίας ELV με κανονισμό, ο οποίος δεν θα αφήνει περιθώρια διαφορών μεταξύ κρατών-μελών.Το Συμβούλιο της Ε.Ε. έχει ήδη υιοθετήσει την επίσημή του θέση, ενσωματώνοντας στόχους για ανακυκλωμένα πλαστικά και ανοίγοντας το δρόμο για μελλοντικούς κανόνες σε άλλα υλικά.

Μεταξύ των προκλήσεων, αναφέρονται οι αυξημένες εργασίες αποσυναρμολόγησης, γεγονός που θα ανεβάσει το κόστος εργασίας στα κέντρα επεξεργασίας.

Ποιες οι επιπτώσεις για την Ελλάδα

Η Ελλάδα, με ένα στόλο αυτοκινήτων κατά μέσο όρο άνω των 17 ετών, θα είναι στο επίκεντρο της μετάβασης. Ο γενικός διευθυντής της Εναλλακτικής Διαχείρισης Οχημάτων (ΕΔΟΑ) προβλέπει ότι ο κανονισμός θα εκδοθεί τον Απρίλιο-Μάιο 2026 και θα εφαρμοστεί άμεσα σε όλα τα κράτη-μέλη.

Σήμερα, περίπου 58.000-63.000 οχήματα το χρόνο οδηγούνται στην ανακύκλωση στην Ελλάδα. Η θέσπιση κινήτρων προς τους κατόχους παλαιών οχημάτων και επαγγελματιών συνεργείων θεωρείται απαραίτητη ώστε η μετάβαση να μην γίνει κοινωνικά άδικη. Ο διευθύνων σύμβουλος εταιρείας ανακύκλωσης σημειώνει ότι άνω του 40-50 % του ελληνικού στόλου είναι παλαιά οχήματα, πολύ υψηλότερο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, γεγονός που απαιτεί πολιτικές επιδότησης ισοδύναμες με αυτές για ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Στον χώρο των ανταλλακτικών θα υπάρξει σημαντική μεταρρύθμιση. Τα ανταλλακτικά που θα προέρχονται από οχήματα τέλους ζωής θα αντιμετωπίζονται ως προϊόντα, με πιο σαφείς όρους διάθεσης στην αγορά, και τα κράτη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη χρήση τους.

Για τους μικρούς επαγγελματίες και τους ιδιοκτήτες φτηνών οχημάτων, η μετάβαση ενδέχεται να φέρει οικονομική πίεση. Θα χρειαστούν γενναία κίνητρα και κρατική στήριξη για να μην μείνουν στο περιθώριο αυτής της αλλαγής.

Διαβάστε επίσης: EE: Ανακύκλωση και απόσυρση παλαιών οχημάτων