Μητροπολιτικό Πάρκο «Αέναον»: Επανεκκίνηση για την ανάπλαση του Φαληρικού

Το πράσινο φως της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών πήρε η συνέχιση του διαγωνισμού για την β’ φάση ανάπλασης του Φαληρικού Όρμου που θα δώσει νέο αέρα στην Αθηναϊκή Ριβιέρα. Με τις διαδικασίες να έχουν παγώσει από τις αρχές Σεπτεμβρίου, λόγω της προδικαστικής προσφυγής του σχήματος AKTOR-ΤΟΜΗ, τώρα ο διαγωνισμός μπορεί να κάνει το βήμα για την κατάθεση των φακέλων ενδιαφέροντος.

Η έναρξη του διαγωνισμού μόλις τον περασμένο Αύγουστο, μετά από αναμονή έξι ετών και τον ορατό κίνδυνο απώλειας της χρηματοδότησης, που για να αποσοβηθεί χρειάστηκε ένα «σπριντ» από την Περιφέρεια Αττικής, έβαλε στην τελική ευθεία το πολύπαθο έργο. Οι εξαγγελίες εδώ και περίπου 60 χρόνια έδιναν κι έπαιρναν, μέχρι το 2017 να ξεκινήσει η ανάπλαση, χωρισμένη όμως σε δύο φάσεις. Κι ενώ η πρώτη φάση έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί σε 21 μήνες, οι εργασίες σκάλωσαν σε πλήθος εμποδίων για περίπου τέσσερα χρόνια.

Δεδομένου ότι η α’ φάση ανάπλασης περιλαμβάνει τα υπό ολοκλήρωση έργα υποδομών (μετατόπιση Ποσειδώνιο και αντιπλημμυρικά), κι έρχεται η νέα διακήρυξη να βάλει σε τροχιά τη δημιουργία του μεγαλύτερο παράκτιου πάρκου της χώρας κι ενός από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη, με προϋπολογισμό 320 εκατ. ευρώ. Το Μητροπολιτικό Πάρκο «Αέναον» θα επανασυνδέσει την πόλη με τη θάλασσα. 

Το σύνολο της έκτασης 487.393 τ.μ. έχει παραχωρηθεί προς αξιοποίηση χωρίς αντάλλαγμα για 40 χρόνια στην Περιφέρεια Αττικής. Από την 1η Ιανουαρίου 2026 ξεκινάει και η επίσης 40ετής παραχώρηση από την ΕΤΑΔ του κλειστού γηπέδου του Τάεκ Βο Ντο και του περιβάλλοντος χώρου, διαμορφώνοντας έναν ενιαίο χώρο πρασίνου, αναψυχής και εκδηλώσεων στην Αθηναϊκή Ριβιέρα.  

Για να εξασφαλιστεί πάντως η χρηματοδότηση του έργου που καρκινοβατούσε, υπό την απειλή απένταξης, χρειάστηκε περισσότερο από έναν χρόνο διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όπως έχει πει ο περιφερειάρχης Αττικής, Νίκος Χαρδαλιάς, ως αποτέλεσμα αυτής το πράσινο αυξήθηκε από 45% στον αρχικό σχεδιασμό σε 73%, ώστε η ανάπλαση να ανταποκρίνεται στις αρχές του Νέου Ευρωπαϊκού Bauhaus.

Βάσει της διακήρυξης, το έργο θα χρηματοδοτηθεί κατά 85% από το Ταμείο Συνοχής και το υπόλοιπο από εθνικούς πόρους. Ο διαγωνισμός προχωρά με τη μέθοδο της μελετοκατασκευής και τώρα μένει να καθοριστεί ο νέος ορίζοντας για την κατάθεση των φακέλων ενδιαφέροντος. Η απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ δεν αποκλείει πάντως ενδεχόμενο νέας προσφυγής, ακόμα και ενώπιον του ΣτΕ. 

Το όραμα για το Φαληρικό

Με άξονες τη φύση, τον πολιτισμό, την άσκηση και την ψυχαγωγία, καθώς στην ανάπλαση θα ενσωματωθούν το γήπεδο του Τάεκ Βο Ντο και η Πλατεία Νερού, τα έργα ανάπλασης θα εξασφαλίσουν την αρμονική συνέχεια της πόλης προς τη θάλασσα, που είχε αποκοπεί εδώ και έξι δεκαετίες. Το «Αέναον» Μητροπολιτικό Πάρκο θα συνδέσει την παραλιακή ζώνη του Παλαιού Φαλήρου με το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, την Καστέλλα, τον Πειραιά, αναβαθμίζοντας τα εν πολλοίς εγκαταλελειμμένα ολυμπιακά ακίνητα.

Η β’ φάση της ανάπλασης του Φαληρικού Όρμου αφορά σε έργα επιφανειακών διαμορφώσεων, κτηριακά έργα και δευτερεύουσες εγκαταστάσεις, καθώς και έργα λιμενικά εντός θαλάσσης. Ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός, που αποτελεί μια εφαρμογή της ιδέας του Ιταλού αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο, προβλέπει τη σύνδεση του αστικού ιστού με τη θάλασσα μέσω πέντε εγκάρσιων θεματικών αξόνων, αφιερωμένων σε: Φύση & Επιστήμη, Πολιτισμό, Αθλητισμό, Εκδηλώσεις, Ναυταθλητισμό.

Η έκταση του μητροπολιτικού πάρκου θα είναι 540 στρ. με την προσθήκη 250 στρ. νέων χώρων πρασίνου. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει τη φύτευση 4.000 δέντρων και 210.000 φυτών, ενώ θα κατασκευαστούν 5.700 τ.μ. περιβαλλοντικά φιλικών νέων εγκαταστάσεων. Θα δημιουργηθεί, ακόμη, ενιαίος πεζόδρομος – ποδηλατόδρομος, μήκους 1,4 χλμ., που αποτελεί τμήμα της «Αθηναϊκής Ριβιέρας», του αστικού περιπάτου των 17 χλμ. από την Καλλιθέα ως τη Βουλιαγμένη. Η διάρκεια των έργων είναι τρία χρόνια.

Αυτό που δεν περιλαμβάνεται στα έργα της ανάπλασης, αλλά μετατίθεται για επόμενη φάση είναι οι σχεδιαζόμενες προβλήτες. Οι ζώνες εκτέλεσης των έργων αφορούν μια έκταση 240,3 στρ. μεταξύ Κηφισού και Ιλισού, καθώς και ακόμη 222,9 στρ. μεταξύ Ιλισού και ανατολικού καναλιού – Ζώνη Βeach Volley και Ναυταθλητικής Μαρίνας.

Ο ανάδοχος του έργου θα αναλάβει τη συμπλήρωση και εξειδίκευση από των μελετών σε τελικό στάδιο φυσικού σχεδιασμού, όπου απαιτείται, ώστε να υλοποιηθεί το έργο με την απαιτούμενη ποιότητα. Οι μελέτες του έργου απαιτούν αναθεωρήσεις και συμπληρώσεις σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα του χώρου και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, όπως αναλυτικότερα επεξηγείται στα τεύχη του έργου.

Μεταξύ άλλων, οι προβλεπόμενες αναπλάσεις μεγάλης κλίμακας αφορούν σε διαμορφώσεις περιβάλλοντος χώρου, ανάγλυφου και τοπίου για την περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής και τη δημιουργία ενός Πάρκου μητροπολιτικής κλίμακας. Σε αυτό περιλαμβάνονται γραμμικό αστικό Πάρκο επιφανείας περί τα 90 στρ. συνολικά, αθλητικές εγκαταστάσεις, δύο κολυμβητικές δεξαμενές, θεματικές παιδικές χαρές και χώροι κοινωνικών παιχνιδιών.

Ακόμη, θα διαμορφωθούν χώροι εκδηλώσεων, τεχνητός υγρότοπος, νέο πολυλειτουργικό κέντρο αθλοπαιδιών, χώροι εκδηλώσεων, κερκίδες και καθιστικά εκατέρωθεν του Ιλισού, εξέδρα δίπλα από τον πρώτο προβλήτα, γέφυρες και πεζογέφυρες (στα ανοιχτά τμήματα της Λ. Ποσειδώνος, νότια του Ιλισού, στο δυτικό κανάλι προς Κηφισό, πάνω από τις δεξαμενές νερού βόρεια του Ιλισού), ώστε να εξασφαλίζουν τη σύνδεση της πόλης με το Πάρκο, τη σύνδεση των επιμέρους ζωνών και την εσωτερική κινητικότητα με αρχές προσβασιμότητας. 

Προβλέπονται, επίσης, Smart Park με πρόβλεψη κατασκευής υποδομών «Έτοιμες για το Μέλλον», ενεργειακή αναβάθμιση των υφιστάμενων κτηρίων και ενσωμάτωση ΑΠΕ, καθώς και αναβάθμιση του υποστηρικτικού κτιριακού έργου του Πάρκου.