Η ενεργειακή γεωστρατηγική της Ελλάδας υπό αμερικανική ομπρέλα

Μετά την ανάδειξη της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο και πύλη εισόδου του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) προς τα Βαλκάνια και την Κεντροανατολική Ευρώπη, αρχίζει πλέον η περίοδος ψύχραιμης αξιολόγησης των συνεπειών αυτής της εξέλιξης.

Το ερώτημα που τίθεται είναι τι αποκομίζει ουσιαστικά η χώρα — ποια είναι τα οφέλη για την ελληνική οικονομία και ποια για τη γεωπολιτική της θέση. Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι τα μεγαλύτερα οφέλη ενδέχεται να είναι στρατηγικού και διπλωματικού, περισσότερο παρά άμεσα οικονομικά.

Οικονομικές προοπτικές και περιορισμοί

Τα μεγάλα συμβόλαια που έχουν ήδη ανακοινωθεί, καθώς και εκείνα που θα ακολουθήσουν, συνδέονται με σημαντικούς τζίρους στον τομέα της ενέργειας. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των οικονομικών ωφελημάτων αναμένεται να κατευθυνθεί προς τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην αγορά, μεταφορά και εμπορία του LNG — ελληνικές, αμερικανικές ή άλλες ευρωπαϊκές.

Η ελληνική οικονομία, συνολικά, δύσκολα θα αποκομίσει άμεσα κέρδη μεγάλης κλίμακας. Η χώρα θα λειτουργήσει κυρίως ως διαμετακομιστικός κόμβος, διευκολύνοντας τη ροή του αμερικανικού LNG προς τη Βουλγαρία και τις υπόλοιπες χώρες του λεγόμενου «Κάθετου Άξονα».

Το ελληνικό Δημόσιο θα εισπράττει έσοδα από τέλη διέλευσης και παραχωρήσεις, ενώ μικρότερες επιχειρήσεις θα ωφεληθούν από την ανάπτυξη και λειτουργία υποδομών αποθήκευσης και επαναεριοποίησης. Ωστόσο, οι χρηματοροές αναμένεται να παραμείνουν περιορισμένες σε σχέση με τον συνολικό κύκλο εργασιών που θα δημιουργηθεί.

Γεωπολιτική αναβάθμιση

Πέρα από τα οικονομικά μεγέθη, η σημαντικότερη διάσταση αφορά τη στρατηγική θέση της Ελλάδας στον αμερικανικό ενεργειακό σχεδιασμό. Η χώρα καθίσταται κομβικό σημείο στη διαμόρφωση ενός νέου ενεργειακού χάρτη για τη νοτιοανατολική Ευρώπη και την ανατολική Μεσόγειο — ενός χάρτη που επιδιώκει να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση της περιοχής από τη Ρωσία.

Παράλληλα, η παρουσία αμερικανικών εταιρειών όπως οι ExxonMobil και Chevron στις έρευνες υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο αναμένεται να ενισχύσει την αμερικανική εμπλοκή στον ελληνικό ενεργειακό τομέα. Εφόσον εντοπιστούν αξιοποιήσιμα κοιτάσματα, η Ουάσιγκτον θα έχει πρόσθετο ενδιαφέρον για τη σταθερότητα και την ασφάλεια της περιοχής.

Σταθερότητα και αμερικανική επιρροή

Αναλυτές εκτιμούν ότι η εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών στον ενεργειακό χάρτη της Ελλάδας θα επηρεάσει αναπόφευκτα και την αμερικανική στάση στα ζητήματα ασφαλείας του Αιγαίου. Η ανάγκη προστασίας των επενδύσεων και των υποδομών ενδέχεται να οδηγήσει σε πολιτική διαχείρισης της έντασης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, προκειμένου να διασφαλιστεί η σταθερότητα.

Με αυτόν τον τρόπο, η ενεργειακή συνεργασία μετατρέπεται και σε μηχανισμό πολιτικής ισορροπίας — όχι απαραίτητα με άμεσο οικονομικό όφελος, αλλά με δυνητικά σημαντική επίδραση στην περιφερειακή ασφάλεια και τις ισορροπίες ισχύος στο Αιγαίο.