Ο Ελληνοαμερικανός John Martinis τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής 2025

Ο Ελληνοαμερικανός φυσικός John Martinis συγκαταλέγεται πλέον ανάμεσα στις κορυφαίες μορφές της παγκόσμιας επιστήμης, μετά τη βράβευσή του με το Νόμπελ Φυσικής 2025. Η Σουηδική Ακαδημία Επιστημών τίμησε τον Martinis και δύο ακόμη ερευνητές για την ανακάλυψη της μακροσκοπικής κβαντομηχανικής σήραγγας και της κβαντοποίησης της ενέργειας σε ηλεκτρικά κυκλώματα — μια ανακάλυψη που άνοιξε τον δρόμο για τη νέα εποχή των κβαντικών υπολογιστών.

Ο John Martinis είναι ένας διακεκριμένος φυσικός, που το 2014 προσελήφθη από το Εργαστήριο Google Quantum A.I., μαζί με την ερευνητική του ομάδα, για την ανάπτυξη ενός κβαντικού υπολογιστή με υπεραγώγιμα qubits, ικανού να ξεπεράσει τους ισχυρότερους κλασικούς υπερυπολογιστές του κόσμου.

Πλούσιο βιογραφικό και καθοριστική συνεισφορά στην κβαντική τεχνολογία

Γεννημένος το 1958, ο Martinis έλαβε το πτυχίο του στη Φυσική το 1980 και το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ. Κατά τη διάρκεια της διδακτορικής του διατριβής διερεύνησε την κβαντική συμπεριφορά μιας μακροσκοπικής μεταβλητής, της διαφοράς φάσης σε μια διασταύρωση σήραγγας Josephson — ανακάλυψη που αποτέλεσε τη βάση για τη μετέπειτα βράβευσή του με το Νόμπελ Φυσικής.

Ακολούθησε μεταδιδακτορική έρευνα στο Commissariat à l’Énergie Atomique στο Saclay της Γαλλίας και στη συνέχεια στο Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST) στο Boulder των ΗΠΑ, όπου εργάστηκε σε ενισχυτές υπεραγώγιμων συσκευών κβαντικής παρεμβολής (SQUIDs). Εκεί ανέπτυξε μια πρωτοποριακή τεχνική ανίχνευσης ακτίνων Χ, χρησιμοποιώντας υπεραγώγιμο μικροθερμιδομετρητή αισθητήρα ακμής μετάβασης με ηλεκτροθερμική ανάδραση.

Από το 2002, ο Martinis επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη qubits τύπου Josephson Junction, με απώτερο στόχο την κατασκευή του πρώτου λειτουργικού κβαντικού υπολογιστή. Το 2004 εντάχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα, όπου κατείχε την έδρα Worster στην Πειραματική Φυσική έως το 2017.

Από την «κβαντική υπεροχή» στην επιχειρηματική καινοτομία

Στις 23 Οκτωβρίου 2019, η ομάδα του δημοσίευσε στο περιοδικό Nature τη μελέτη με τίτλο «Quantum supremacy using a programmable superconducting processor», παρουσιάζοντας για πρώτη φορά την επίτευξη κβαντικής υπεροχής μέσω ενός κβαντικού υπολογιστή 53 qubits. Το πείραμα αυτό θεωρήθηκε ιστορική καμπή στην πορεία προς την πρακτική εφαρμογή της κβαντικής υπολογιστικής.

Τον Απρίλιο του 2020, ο Martinis παραιτήθηκε από την Google, αναλαμβάνοντας συμβουλευτικό ρόλο. Στις 29 Σεπτεμβρίου 2020, μετακόμισε στην Αυστραλία για να ενταχθεί στη Silicon Quantum Computing, νεοφυή επιχείρηση που ίδρυσε η καθηγήτρια Michelle Simmons.

Το 2022, συνίδρυσε την εταιρεία Qolab, βασισμένη στην πεποίθηση ότι «η βιομηχανία των ημιαγωγών κατέχει το κλειδί για τη δημιουργία ενός πρακτικού κβαντικού υπολογιστή, επιτρέποντας την κατασκευή qubit υψηλής ποιότητας σε μεγάλη κλίμακα».