Επιτροπή Ανταγωνισμού: Ολιγοπώλιο η αγορά ακτοπλοΐας

Επιτροπή Ανταγωνισμού: Μετά την ολοκλήρωση της κλαδικής έρευνας που πραγματοποίησε, εκφράζει σοβαρούς προβληματισμούς για τη λειτουργία της ελληνικής ακτοπλοΐας.

Όπως έγινε γνωστό, η Αρχή θα προχωρήσει σε βάθος διερεύνηση των προκαταρκτικών παρατηρήσεων, καθώς και των γενικότερων συνθηκών ανταγωνισμού, με στόχο την ανάδειξη πιθανών στρεβλώσεων και την υποβολή προτάσεων για την ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, η ακτοπλοΐα είναι κλάδος με ζωτική σημασία για την ελληνική οικονομία αλλά και για την κοινωνική και εδαφική συνοχή. Η χώρα, με τη νησιωτική της μορφολογία, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις θαλάσσιες συγκοινωνίες, τόσο για τη μεταφορά επιβατών και προϊόντων, όσο και για τη σύνδεση των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα. Το γεγονός αυτό προσδίδει στην ακτοπλοΐα χαρακτήρα δημόσιας υπηρεσίας κοινής ωφέλειας, καθιστώντας αναγκαία την αδιάλειπτη και επαρκή παροχή υπηρεσιών, ακόμα και σε δυσπρόσιτες περιοχές.

Ωστόσο, η παροχή των ακτοπλοϊκών υπηρεσιών γίνεται από ιδιωτικούς φορείς, οι οποίοι λειτουργούν με γνώμονα τη βιωσιμότητα και το κέρδος, γεγονός που συχνά οδηγεί σε σύγκρουση μεταξύ δημοσίου συμφέροντος και επιχειρηματικών επιδιώξεων.

Ολιγοπώλιο και στρεβλώσεις στην αγορά

Η προκαταρκτική έρευνα της Επιτροπής φέρνει στο φως σοβαρές στρεβλώσεις. Όπως επισημαίνεται, η αγορά της ακτοπλοΐας εμφανίζει χαρακτηριστικά ολιγοπωλίου, με δύο μεγάλες εταιρείες/ομίλους να ελέγχουν το 60% του στόλου για μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις. Παρά την απελευθέρωση της αγοράς το 2002 με την άρση του καμποτάζ, δεν έχει παρατηρηθεί ενίσχυση του ανταγωνισμού ούτε είσοδος νέων παικτών, ενώ η ποιότητα των υπηρεσιών και η προσβασιμότητα σε πολλά νησιά παραμένουν περιορισμένες.

Επιπλέον, το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας χαρακτηρίζεται από ασάφειες και στρεβλώσεις, κυρίως ως προς τον ορθολογικό σχεδιασμό του θαλάσσιου δικτύου και τη διαμόρφωση των τιμών.

Δαπανηρές δημόσιες συμβάσεις και προβληματικές υποδομές

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στον ρόλο των συμβάσεων δημόσιας υπηρεσίας, οι οποίες λειτουργούν ως διορθωτικός μηχανισμός για την κάλυψη γραμμών που δεν εξυπηρετούνται επαρκώς. Το κόστος αυτών των συμβάσεων έχει εκτοξευτεί, από 10 εκατ. ευρώ το 2001 σε 152 εκατ. ευρώ το 2024 — μια αύξηση της τάξης του 1.400%.

Παράλληλα, το δίκτυο λειτουργεί με μονοκεντρική λογική, με επίκεντρο τον Πειραιά, και με σοβαρές ελλείψεις σε λιμενικές υποδομές, ιδίως στα νησιά, που επηρεάζουν τόσο την προσφορά όσο και τη ζήτηση.

Ασάφειες στην εποπτεία της αγοράς

Ένα ακόμα ζήτημα που αναδεικνύει η έκθεση είναι η συνεχής αναδιάρθρωση των φορέων εποπτείας, που οδηγεί σε αστάθεια, επικάλυψη αρμοδιοτήτων και έλλειψη συνεκτικού ρυθμιστικού πλαισίου.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού τονίζει ότι η έρευνα είναι ανεξάρτητη από τις εν εξελίξει υποθέσεις για ενδεχόμενες παραβάσεις του νόμου περί ανταγωνισμού ή της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ, για τις οποίες έχουν ήδη πραγματοποιηθεί αιφνιδιαστικοί έλεγχοι από τον Σεπτέμβριο του 2024 και τον Μάρτιο του 2025.