Η Ευρώπη στο μεταίχμιο: Γιατί οι γερμανικές εκλογές έχουν τεράστια σημασία

Η Ευρώπη στο μεταίχμιο: Δύο σκηνές, δύο αφηγήσεις, δύο αντίθετες προειδοποιήσεις. Από τη μία, η συνειδητή ιδεολογική αμφισβήτηση του μεταπολεμικού δημοκρατικού οικοδομήματος από τον εκλεγμένο Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ. Από την άλλη, η υπενθύμιση ότι ο πολιτισμός μπορεί – και πρέπει – να λειτουργεί ως ανάχωμα απέναντι σε αυτή την ιστορική διολίσθηση.

Γερμανία: Σάλος με τις δηλώσεις Βανς περί συνεργασίας με την ακροδεξιά AfD

Η σύγκρουση αυτή δεν είναι συμβολική, θα έλεγα ότι είναι βαθιά ουσιαστική: η Ευρώπη καλείται να επιλέξει, παρά τις σημαντικές αδυναμίες της, αν θα υπερασπιστεί τις αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας ή αν θα υποκύψει στις δυνάμεις που επιδιώκουν να την αποδομήσουν.

Τελικά, μια Γερμανία που πονάει για σταθερότητα και μεταρρυθμίσεις δεν χρειάζεται να στραφεί σε νέα κόμματα, αλλά σε ένα οικείο και αξιόπιστο μοντέλο, υποστηρίζουν διεθνείς αναλυτές.

Κρίσιμες εκλογές στη Γερμανία

Η εκλογή του Τραμπ τον περασμένο Νοέμβριο προκάλεσε σοκ σε όλο τον κόσμο. Οι γερμανικές εκλογές, την ερχόμενη Κυριακή, θα μπορούσαν να είναι εξίσου σημαντικές για πολλούς και διάφορους λόγους.

Η μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης έχει πια εισέλθει στην τελική ευθεία καθώς οι γερμανικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για την Κυριακή, 23 Φεβρουαρίου. Ο επόμενος ηγέτης της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης θα κληθεί να αντιμετωπίσει ένα βαθιά δυσαρεστημένο κοινό που βλέπει το βιοτικό του επίπεδο να διολισθαίνει, τη στεγαστική κρίση να του χτυπά την πόρτα και εμφανίζεται ολοένα και λιγότερο ανεκτικό απέναντι στους μετανάστες.

 Στις κάλπες οι Γερμανοί στις 23 Φεβρουαρίου

Η Γερμανία βρίσκεται στο κέντρο της Ευρώπης, στο κέντρο των εμπορικών της δικτύων και στο κέντρο της πολιτικής της. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στο μέγεθός της, αλλά και στο γεγονός ότι εδώ και δεκαετίες είναι οικονομικά επιτυχημένη και πολιτικά σταθερή.

Αλλάζει το πολιτικό τοπίο;

Αλλά οι επερχόμενες ομοσπονδιακές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου θα μπορούσαν να αλλάξουν το τοπίο και να αμφισβητήσουν την αξιοπιστία της που χτίστηκε με κόπο εδώ και χρόνια. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η δεξιά, και ακόμα περισσότερο η ακροδεξιά, πρόκειται να σημειώσουν μεγάλα κέρδη σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές, με τα βλέμματα όλων να είναι στραμμένα στο εκλογικό αποτέλεσμα που θα καθορίσει πολλά…

Ο βρετανικός Guardian, φιλοξενεί στις σελίδες του ένα μεγάλο αφιέρωμα παραθέτοντας κρίσιμα στοιχεία για τη μεγαλύτερη (σε έκταση) και πολυπληθέστερη χώρα της ΕΕ.

Με σχεδόν 20 εκατομμύρια περισσότερους κατοίκους από το Ηνωμένο Βασίλειο ή τη Γαλλία και σχεδόν διπλάσιο πληθυσμό από την Ισπανία ή την Πολωνία η Γερμανία έχει 84,5 εκατομμύρια κατοίκους πολλοί περισσότεροι απ’ ότι αθροιστικά οι κάτοικοι των 17 μικρότερων μελών της ΕΕ.

Η οικονομία της Γερμανίας

Η Γερμανία εξακολουθεί να είναι η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη, με το υψηλότερο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) στην Ευρώπη. Η γερμανική οικονομία είναι πάνω από 15 φορές μεγαλύτερη από τη ρουμανική, για παράδειγμα, παρόλο που η Γερμανία έχει μόνο τέσσερις φορές περισσότερους κατοίκους.

Αλλά μετά από πολλά χρόνια που η ανθεκτικότητα της γερμανικής οικονομίας δεν αμφισβητήθηκε και ξεπέρασε τις κρίσεις που επηρέασαν τους γείτονές της ο «γίγαντας» δείχνει τώρα σημάδια κόπωσης. Η χώρα σημείωσε αρνητική αύξηση του ΑΕΠ το 2023, σε αντίθεση με τη Γαλλία, την Ιταλία ή το Ηνωμένο Βασίλειο.

Τα κόμματα που οδηγούν την κούρσα

Η γερμανική σταθερότητα ήταν επίσης χαρακτηριστικό της πολιτικής της, με κυβερνήσεις συνασπισμού όλων των «αποχρώσεων» να προσφέρουν ευρεία συναίνεση και σταθερότητα.

Κατά μέσο όρο, μια γερμανική κυβέρνηση είχε διάρκεια 3,8 χρόνια κατά τις δεκαετίες (2000 και 2010). Φυσικά, η υπόλοιπη Ευρώπη υπήρξε πολύ πιο ταραχώδης. Οι κυβερνήσεις έχουν συνήθως διαρκέσει λιγότερο από δύο χρόνια στη Γαλλία και την Ιταλία και μόλις έξι μήνες στο Βέλγιο.

Αλλά η Γερμανία αισθάνεται τώρα τον «άνεμο» που πνέει στους γείτονές της – ιδίως στις γερμανόφωνες χώρες. Αυτές οι εκλογές γίνονται νωρίς, μετά την κατάρρευση του κεντρώου κυβερνητικού συνασπισμού, με λαϊκιστικά κόμματα να περιμένουν στη γωνία για να αδράξουν την ευκαιρία. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις η ακροδεξιά -κυρίως- αλλά και κόμματα της αριστεράς θα επιτύχουν το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων, εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες.

Ξεκάθαρο φαβορί ο Μερτς αλλά η ακροδεξιά σημειώνει τη μεγαλύτερη αύξηση των ποσοστών της

Συγκεκριμένα, το λαϊκιστικό, ακροδεξιό, ξενοφοβικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) σημειώνει τη μεγαλύτερη αύξηση των ποσοστών του, συγκρινόμενα με τις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές του 2021. Το μανιφέστο της (2025) υποστηρίζει την έξοδο της Γερμανίας από το ευρώ και την επαναφορά των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου. Η AfD είναι έχει βάλει πλώρη να γίνει το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στην Μπούντεσταγκ. Τα κόμματα της αριστεράς, αθροιστικά, συγκεντρώνουν περίπου 10%, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις.

Όμως, σε αυτές τις εκλογές, ο ηγέτης του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), Φρίντριχ Μερτς, φαίνεται έτοιμος να γίνει ο επόμενος καγκελάριος της χώρας δηλώνοντας ότι θα ήταν ανοιχτός στο σχηματισμό συνασπισμού με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) του νυν καγκελάριου Όλαφ Σολτς ή τους Πράσινους, που αν επιβεβαιωθούν οι έρευνες κοινής γνώμης, θα δουν τα ποσοστά τους να υποχωρούν.

Η επόμενη ημέρα

Η Γερμανία συνεισφέρει στον προϋπολογισμό της ΕΕ τα μεγαλύτερα ποσά. Η AfD θα ήθελε να δει τη Γερμανία να εγκαταλείπει εντελώς το ευρώ και να μειώνει τις πληρωμές της προς την ΕΕ. Μια πιθανή «διάβρωση» της γερμανικής ηγεσίας, δεν θα μπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγμή για το μπλοκ.

Ο Τραμπ απειλεί την ΕΕ με δασμούς… Μαντέψτε ποια χώρα της Ευρώπης εξάγει τα περισσότερα αυτοκίνητα στις ΗΠΑ; Είτε αρέσει, είτε όχι, ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας θα πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στον καθορισμό της ευρωπαϊκής απάντησης στους αμερικανικούς δασμούς. Θα πρέπει να το κάνει έχοντας αυξηθεί ο ευρωσκεπτικισμός στο εσωτερικό της χώρας του και γνωρίζοντας ότι οι δασμοί πλήττουν περισσότερο τη Γερμανία.

Όσον αφορά την ασφάλεια και τις στρατιωτική δύναμη, ο ρόλος της Γερμανίας θα είναι επίσης καθοριστικός, καθώς ο Τραμπ ήρθε ως «νέος σερίφης» στην πόλη με σκοπό να διαταράξει τις ισορροπίες στην παγκόσμια τάξη.

Η Γερμανία υπήρξε ο μεγαλύτερος Ευρωπαίος «αιμοδότης» στην άμυνα της Ουκρανίας και αποτελεί ηγέτιδα φωνή στην έμμεση εμπλοκή της ΕΕ στον πόλεμο. Οι συνεισφορές της ΕΕ ύψους 115 δισ. ευρώ στην ουκρανική άμυνα υπερκαλύπτονται μόνο από τα 119 δισ. ευρώ των ΗΠΑ.

Η AfD και το Bündnis Sahra Wagenknecht, ένα νεόκοπο κόμμα της αριστεράς, επιθυμούν αμφότερα τον τερματισμό της υποστήριξης προς την Ουκρανία και τον τερματισμό των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Ποιος θα σχηματίσει τη νέα κυβέρνηση;

Ένα βασικό ερώτημα για τη Γερμανία, τους γείτονες και τους εμπορικούς εταίρους της, είναι τι θα βγάλει η κάλπη και από ποια κόμματα θα αποτελείται ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός μετά τις εκλογές. Το εκλογικό σύστημα της Γερμανίας καθιστά σχεδόν απίθανο οποιοδήποτε κόμμα να μπορέσει να κυβερνήσει μόνο του.

Ο Φρίντριχ Μερτς είναι επικεφαλής της συντηρητικής συμμαχίας CDU/CSU, η οποία συγκεντρώνει δημοσκοπικά σχεδόν 30%. Το CDU έχει δηλώσει ότι θα διατηρήσει την πολιτική «Brandmauer» – ή «τείχος προστασίας» – της μη συμμαχίας με την ακροδεξιά, η οποία περιλαμβάνει την AfD. Αλλά το «τείχος προστασίας» τέθηκε σοβαρά σε κίνδυνο κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, όταν ο Μερτς προσπάθησε να περάσει μια πρόταση στη Μπούντεσταγκ με την υποστήριξη της AfD, όμως το ψήφισμα δεν πέρασε.

Το CDU μπορεί να είναι σε θέση να σχηματίσει συνασπισμό με τους Πράσινους, ή μπορεί να χρειαστεί να βασιστεί σε έναν «μεγάλο συνασπισμό» που θα συμπεριλαμβάνει και τους συντηρητικούς σε θέση οδηγού.

Όπως και να έχει ένας σημαντικός αριθμός ψήφων θα έχει πάει στην AfD. Αυτό μπορεί να καταστήσει τον συνασπισμό λιγότερο σταθερό, ιδίως αν το CDU του Μερτς συνεχίσει την προσπάθεια προσέλκυσης ψηφοφόρων της AfD.