Με νομοσχέδιο που τίθεται σε δημόσια διαβούλευση, το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών επιχειρεί να ενεργοποιήσει περίπου 9.000 αδρανείς περιουσίες (2.000 κοινωφελή ιδρύματα και 7.000 σχολαζουσες κληρονομιές), με στόχο την αξιοποίησή τους για στεγαστικές και κοινωνικές ανάγκες.
Κεντρικό εργαλείο της μεταρρύθμισης είναι η ίδρυση φορέα ειδικού σκοπού, ο οποίος θα αναλάβει:
- την προσωρινή διοίκηση αδρανών ιδρυμάτων και περιουσιών,
- την εφαρμογή μηχανισμού εξυγίανσης,
- τη λειτουργία ηλεκτρονικού μητρώου και ψηφιακής πλατφόρμας για την πλήρη καταγραφή, διαχείριση και δημόσια ανάρτηση όλων των πράξεων αξιοποίησης.
Η ψηφιακή καταγραφή αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός τριμήνου από την ψήφιση του νόμου, έπειτα από σχετική εντολή του υπουργού Κυριάκου Πιερρακάκη.
Βασικές θεσμικές αλλαγές
- Κατάργηση περιφερειακών συμβουλίων και δημιουργία Κεντρικού Συμβουλίου Κοινωφελών Περιουσιών στο υπουργείο.
- Απλοποίηση και επιτάχυνση διαδικασιών διαχείρισης, με αυξημένη ευθύνη των διοικήσεων.
- Δυνατότητα παραχώρησης ακινήτων για στεγαστική πολιτική ή κοινωνικές δράσεις του Δημοσίου.
- Ταχεία αναγνώριση του Δημοσίου ως κληρονόμου σε σχολάζουσες κληρονομίες, ώστε να αποφεύγονται καθυστερήσεις.
- Φορολογικά κίνητρα: Kατάργηση φόρου εισοδήματος για ενεργά κοινωφελή ιδρύματα, απαλλαγή από φόρο δωρεάς και κληρονομιάς.
Το ειδικό καθεστώς του Ζαππείου
Το Ζάππειο Μέγαρο εντάσσεται σε ξεχωριστό θεσμικό πλαίσιο. Η Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων καταργείται και αντικαθίσταται από νέο φορέα με τη μορφή ΝΠΙΔ, προκειμένου να διασφαλιστεί μεγαλύτερη ευελιξία και οικονομική αυτοτέλεια. Στόχος είναι η αποτροπή μελλοντικών στρεβλώσεων, όπως παραχωρήσεις χώρων «έναντι ευτελούς τιμήματος».
Η κυβέρνηση θέτει ως βασική αρχή ότι η αδρανής περιουσία του Δημοσίου και των κοινωφελών φορέων δεν μπορεί να παραμένει αναξιοποίητη, αλλά πρέπει να μετατρέπεται σε εργαλείο ανάπτυξης, κοινωνικής πολιτικής και στήριξης της στέγης.