Τα λιμάνια χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις έως το 2030 για πλήρη ηλεκτροδότηση. Πώς αλλάζει το τοπίο της πράσινης μετάβασης

Η πράσινη μετάβαση της Ευρώπης εισέρχεται σε μια κρίσιμη περίοδο, καθώς οι πλοιοκτήτες που εξυπηρετούν λιμάνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβαρύνονται με αισθητά υψηλότερο λειτουργικό κόστος σε σχέση με άλλες περιοχές του κόσμου. Το αυστηρότερο πλαίσιο μείωσης εκπομπών και η τιμολόγηση του άνθρακα διαμορφώνουν ένα νέο οικονομικό περιβάλλον, που ενισχύει τον ανταγωνισμό αλλά παράλληλα αυξάνει τις απαιτήσεις για άμεσες επενδύσεις.

Τα ευρωπαϊκά λιμάνια βρίσκονται μπροστά σε μια δεσμευτική προθεσμία. Έως το 2030, το σύνολο των λιμένων του δικτύου TEN-T θα πρέπει να διαθέτει πλήρεις υποδομές ηλεκτροδότησης από ξηράς, επιτρέποντας στα πλοία να σβήνουν τις μηχανές τους και να συνδέονται στο δίκτυο. Η υποχρέωση αυτή, αν και αναγκαία για τον περιορισμό των ρύπων, επιφέρει υψηλό κόστος στις λιμενικές αρχές και στις ναυτιλιακές εταιρείες, οι οποίες καλούνται να αναβαθμίσουν τεχνικά τον στόλο τους, ώστε να είναι συμβατός με τα συστήματα OPS. Το αποτέλεσμα είναι μια διπλή οικονομική πίεση που μετασχηματίζει τις ισορροπίες της ναυτιλιακής αγοράς και επιταχύνει τις πράσινες επενδύσεις.

Η τιμή του άνθρακα σε νέα ύψη

Η ένταξη της ναυτιλίας στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ, σε συνδυασμό με τη σταδιακή εφαρμογή του αντίστοιχου βρετανικού συστήματος, διαμορφώνει μια νέα πραγματικότητα στη διεθνή ναυτιλία. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα ευρωπαϊκά ύδατα υποχρεώνονται να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών ανάλογα με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των πλοίων τους.

Το 2024, το κόστος συμμόρφωσης έφτασε τα 2,9 δισ. δολάρια, σύμφωνα με την Drewry, με τη μεταβατική περίοδο να οδηγεί σε προοδευτική αύξηση των ποσοστών κάλυψης των εκπομπών. Από το 2025 το οικονομικό αποτύπωμα αναμένεται να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο, καθώς το FuelEU Maritime τίθεται σε πλήρη εφαρμογή, επιβάλλοντας νέες απαιτήσεις χρήσης καθαρότερων καυσίμων και συστημάτων μείωσης εκπομπών.

Η κατάσταση περιπλέκεται από γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως οι παρακάμψεις μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας λόγω της κρίσης στην Ερυθρά Θάλασσα. Οι επιμηκυμένες διαδρομές αύξησαν κατά 14% τις εκπομπές CO₂, με την ευρωπαϊκή πλατφόρμα MRV να καταγράφει περίπου 90 εκατ. τόνους για το 2024.

Τα containerships στην κορυφή των εκπομπών

Παρά το γεγονός ότι αποτελούν μόλις το 16% του στόλου, τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων παράγουν το 34% των εκπομπών CO₂. Το υψηλό ενεργειακό τους προφίλ μεταφράζεται σε σημαντικές δαπάνες αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών, που φτάνουν έως και τα 500.000 δολάρια ανά πλοίο. Για τα RoPax και τα επιβατηγά, το μέσο κόστος συμμόρφωσης εκτιμάται στο 1 εκατ. δολάρια.

Μεγάλοι όμιλοι όπως οι Maersk, CMA CGM και Hapag-Lloyd έχουν ήδη προχωρήσει σε διαφανείς προσαυξήσεις ETS στα τιμολόγιά τους. Παράλληλα, προσφέρουν πράσινες εμπορικές επιλογές, δίνοντας στους πελάτες τους τη δυνατότητα μείωσης του Scope 3 μέσα από πιστοποιημένες λύσεις χαμηλών εκπομπών.

Λιμάνια μπροστά σε τεράστιες ενεργειακές απαιτήσεις

Από την 1η Ιανουαρίου 2030, τα επιβατηγά και τα containerships άνω των 5.000 GT θα πρέπει να χρησιμοποιούν υποχρεωτικά OPS κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στα ευρωπαϊκά λιμάνια. Πρόκειται για μια αλλαγή που απαιτεί σημαντικές τεχνικές επεμβάσεις.

Οι λιμενικές αρχές καλούνται να εγκαταστήσουν νέους υποσταθμούς, μετασχηματιστές και σημεία υψηλής τάσης, ενώ σε πολλές περιπτώσεις χρειάζεται συνολική αναβάθμιση των ενεργειακών δικτύων. Η ισχύς που ζητείται από ένα σύγχρονο πλοίο κατά τον κατάπλου μπορεί να ισοδυναμεί με την κατανάλωση μιας μικρής πόλης, δημιουργώντας τεράστια πίεση στα υφιστάμενα συστήματα.

Η απαίτηση για ενεργειακή ανθεκτικότητα στα λιμάνια, συνδυαστικά με το ETS και το FuelEU Maritime, διαμορφώνει ένα νέο πλαίσιο. Η Ευρώπη προωθεί με αποφασιστικότητα την πράσινη μετάβαση, όμως το οικονομικό βάρος αυξάνει σημαντικά για τους φορείς που συμμετέχουν στην εφοδιαστική αλυσίδα, μετατρέποντας το 2030 σε χρονικό ορόσημο μεγάλων ανατροπών.

Διαβάστε επίσης: Λαγκάρντ: Η Ευρώπη χρειάζεται 1,2 τρισ. ευρώ ετησίως για την πράσινη μετάβαση και ενοποίηση κεφαλαιαγορών