ΕΣΠΑ/Ταμείο Ανάκαμψης: Αγώνας δρόμου για την αναθεώρηση των έργων

ΕΣΠΑ: Σε αγώνα δρόμου για αναθεωρήσεις έργων και δράσεων που θα απορροφήσουν κοινοτικούς πόρους ύψους 48,2 δισ. ευρώ έχει μπει το ΥΠΕΘΟ, με πρώτη στάση το αναθεωρημένο «Ελλάδα 2.0» μέχρι το τέλος του μήνα και δεύτερη το αναθεωρημένο ΕΣΠΑ 2021-2027 μέσα στο καλοκαίρι.

Η διπλή αυτή αναθεώρηση έχει στόχο να εξασφαλίσει αρχικά τα 14,7 δισ. ευρώ που απομένει να απορροφηθούν από το ΤΑΑ μετά την εκταμίευση προς την Ελλάδα της 5ης δόσης από το Ταμείο ύψους 3,1 δισ. ευρώ μέσα στον μήνα.

Η Ελλάδα έχει αναλάβει την υποχρέωση να αναθεωρήσει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις του εθνικού προγράμματος που υπάρχει κίνδυνος να μην ξεκινήσει η υλοποίησή τους μέχρι το τέλος του χρόνου ή έργα τα οποία έχουν κολλήσει. Συνολικά αναμένεται να αναθεωρήσουν επιμέρους (δηλαδή αλλάζοντας ή απλοποιώντας ορόσημα) ή συνολικά επενδύσεις ύψους 1,8-2 δισ. ευρώ.

Τα επόμενα βήματα για το Ταμείο Ανάκαμψης είναι η υποβολή του αιτήματος για την 6η δόση, ύψους 3,6 δισ. ευρώ που θα γίνει μέχρι και τον Ιούνιο και η συνεχής προσπάθεια για την ολοκλήρωση μέχρι το τέλος του χρόνου όσο περισσότερων από τα 241 ορόσημα και στόχους απομένουν, ώστε ο φόρτος εργασίας να είναι ο μικρότερος δυνατός για το πρώτο μισό του 2026, οπότε τα περισσότερα έργα θα βρίσκονται σε φάση ολοκλήρωσης.

Οι αλλαγές στα έργα του ΤΑΑ

Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι από το ΤΑΑ θα απενταχθούν σίγουρα από το Ελλάδα 2.0, λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος από τους ιδιοκτήτες ταξί, το ειδικό πρόγραμμα των ηλεκτρικών ταξί. Το πρόγραμμα «Πράσινα Ταξί», συνολικού προϋπολογισμού 40 εκατ. ευρώ, αφορά την αντικατάσταση παλαιών, ρυπογόνων οχημάτων ταξί με νέα, αμιγώς ηλεκτρικά.

Οι ιδιοκτήτες ταξί επιδοτούνται με 22.500 ευρώ (17.500 ευρώ η επιδότηση για αγορά και 5.000 για την απόσυρση) και στόχος του υπουργείου είναι να καλυφθούν 1.770 ταξί. Παρ’ όλα αυτά, έχουν ανταποκριθεί μόνο 34, με τους ιδιοκτήτες ταξί να εμφανίζονται πολύ διστακτικοί.

Θα απενταχθεί επίσης ο αγωγός σύνδεσης του συστήματος δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα στον Πρίνο. Το έργο προέβλεπε τη χρησιμοποίηση των παλιών κενών “πηγαδιών” εξόρυξης πετρελαίου του Πρίνου ως χώρους αποθήκευσης CO2, με ρυθμό αποθήκευσης έως 3 εκατ. τόνους CO2 ετησίως. Οι ρύποι θα προέρχονταν από σταθμούς παραγωγής ενέργειας, μονάδες καύσης αποβλήτων, διυλιστήρια, εγκαταστάσεις παραγωγής πλαστικών, λιπασμάτων, τσιμέντου κλπ.

Στον σχεδιασμό προβλέπεται και η απένταξη του έργου “Αρδευτικό Σύστημα Αλμωπαίου μέσω ΣΔΙΤ”, για το οποίο έχει ματαιωθεί η διαγωνιστική διαδικασία λόγω μη υποβολής προσφορών.

Αντίθετα, στα έργα που θα ενταχθούν στις χρηματοδοτήσεις του ΤΑΑ περιλαμβάνεται η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης, το οποίο θα χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες και δεδομένα από αεροφωτογραφίες υψηλής ανάλυσης με επανδρωμένα αεροσκάφη και UAV, καθώς και τα δεδομένα του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη.

Στόχος είναι η ολιστική και αποτελεσματική αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης μέσω της ενίσχυσης των αρμόδιων κρατικών αρχών με νέα εργαλεία και ψηφιακά μέσα, καθώς και η δημιουργία ενός μηχανισμού διασταύρωσης στοιχείων για πολεοδομικούς και φορολογικούς σκοπούς.

Επίσης στις χρηματοδοτήσεις θα ενταχθεί το στέγαστρο Καλατράβα στο Ολυμπιακό Στάδιο.

Η αναθεώρηση του ΕΣΠΑ 2021-2027

Η δεύτερη αναθεώρηση, η οποία θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου, αφορά το ΕΣΠΑ 2021-2027, από το οποίο απομένει να απορροφηθούν άλλα 33,5 δισ. ευρώ. Οι δαπάνες που έχουν γίνει και περιμένουν να χρηματοδοτηθούν φτάνουν μέχρι στιγμής τα 2,45 δισ. ευρώ από τα συνολικά 36 δισ. της δημόσιας δαπάνης, ποσό που βάζει την Ελλάδα στη δεύτερη θέση σε ό,τι αφορά την απορρόφηση πόρων εντός της Ε.Ε. Η γενική κατεύθυνση εδώ είναι η ανακατεύθυνση πόρων σε τομείς όπως η στέγαση και η καινοτομία και, φυσικά, να ενσωματωθούν με τον σωστό τρόπο έργα τα οποία δεν υπάρχει πλέον χρόνος να τελειώσουν στο χρονικό όριο που έχει τεθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Με την αναθεώρηση του προγράμματος θα ενταχθούν ψηφιακά έργα του ιδιωτικού τομέα ύψους 500 εκατ. ευρώ, τα οποία είχαν ενταχθεί αρχικά στο ΤΑΑ. Ωστόσο, αποφασίστηκε να απενταχθούν, καθώς, λόγω καθυστερήσεων, η εκτίμηση ήταν ότι δεν θα είχαν καν ξεκινήσει μέχρι τα μέσα του 2026, οπότε ολοκληρώνεται το ΤΑΑ. Τα έργα αυτά θα χρηματοδοτηθούν από το ειδικό πρόγραμμα ψηφιακών δράσεων STEP.

Επίσης, αναμένεται να ενταχθούν έργα του υπουργείου Μεταφορών, τα οποία δεν είχαν ικανοποιητική πρόοδο ενόσω ήταν ενταγμένα σε χρηματοδοτήσεις από το ΤΑΑ.

Κεντρική αλλαγή στην αναθεώρηση αναμένεται να αποτελέσει και ένα νέο πρόγραμμα, το οποίο θα χρηματοδοτεί τη στέγη για νέους οι οποίοι μένουν σε ενοίκιο και για νέες οικογένειες. Στις προτάσεις αναθεώρησης του ΕΣΠΑ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνεται ακόμη να διπλασιαστεί το κονδύλι μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται λύσεις για το πρόβλημα της στέγασης.

Η Επιτροπή προτείνει οι λύσεις που θα δοθούν να αφορούν είτε την άμεση χρηματοδότηση (με τη μορφή της επιδότησης ενοικίου) είτε τη δημιουργία νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, με τη συμμετοχή της ΕΤΕπ και των εμπορικών τραπεζών. Ο στόχος είναι να δοθούν χαμηλότοκα ή άτοκα δάνεια ή χρηματοδότηση ακόμη και μέρους της δόσης του δανείου για νέους έως και 39 χρονών, ώστε να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι με προσιτούς όρους. Το νέο αυτό πρόγραμμα βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας, ώστε να αποφασιστούν το κονδύλι χρηματοδότησης και οι επιμέρους λεπτομέρειες του προγράμματος. Η αναθεώρηση του ΕΣΠΑ αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το καλοκαίρι και να υποβληθεί για έγκριση στις Βρυξέλλες με το αναθεωρημένο ΕΣΠΑ να οριστικοποιείται εντός του Φθινοπώρου.