Οι G7 σε «ναρκοπέδιο» χρέους – Ορατός ο κίνδυνος νέας παγκόσμιας κρίσης

G7: Ξεπερνούν το 100% του ΑΕΠ τους, τα επιτόκια ανεβαίνουν και οι αγορές τρίζουν. Ο κίνδυνος ενός ντόμινο υποτιμήσεων και κραδασμών παραπέμπει στις κρίσεις της Ασίας και της Ρωσίας τη δεκαετία του ’90 – αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.

Ο κόσμος εισέρχεται σε αχαρτογράφητα νερά. Το δημόσιο χρέος των μεγαλύτερων οικονομιών της Ομάδας των «7» ξεπερνά το ετήσιο ΑΕΠ τους, την ίδια στιγμή που τα επιτόκια κινούνται στα υψηλότερα επίπεδα εδώ και δεκαετίες. Ο συνδυασμός αυτός, όπως προειδοποιεί το Foreign Policy, διαμορφώνει ένα εκρηκτικό μείγμα που θυμίζει τις χρηματοπιστωτικές κρίσεις της Ασίας (1997) και της Ρωσίας (1998).

Οι επτά μεγαλύτερες ανεπτυγμένες οικονομίες του κόσμου – Καναδάς, Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία, Ισπανία, Βρετανία και Ηνωμένες Πολιτείες – βρίσκονται αντιμέτωπες με επίπεδα χρέους που ξεπερνούν το ετήσιο ΑΕΠ τους. Για πρώτη φορά, ο δείκτης «καθαρού χρέους προς ΑΕΠ» αναμένεται να αγγίξει το 100% το 2025, τη στιγμή που τα επιτόκια έχουν αναρριχηθεί σε ιστορικά υψηλά, επιβαρύνοντας περαιτέρω την εξυπηρέτηση του χρέους. Το σκηνικό αυτό δημιουργεί ανησυχίες για την ανθεκτικότητα των οικονομιών της G7 και για τις πιθανές επιπτώσεις στη διεθνή χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Ένα ντόμινο που μπορεί να γκρεμίσει τα πάντα

Τα τελευταία τρία χρόνια οι αποδόσεις των ομολόγων των G7 έχουν εκτοξευθεί. Εάν οι επενδυτές χάσουν την εμπιστοσύνη τους, η πώληση τίτλων και νομισμάτων μπορεί να προκαλέσει ένα καταστροφικό ντόμινο, με τρισεκατομμύρια δολάρια να χάνονται από τα χαρτοφυλάκια. Οι υποτιμήσεις νομισμάτων, είτε επιβαλλόμενες από τις ίδιες τις κυβερνήσεις είτε από κερδοσκοπικές επιθέσεις, παραμένουν το «φθηνό κόλπο» για να μειωθεί το χρέος, χωρίς να αυξηθούν οι φόροι ή να κοπούν δαπάνες.

Το πρόβλημα; Μόλις η αγορά υποψιαστεί ότι επίκειται υποτίμηση, οι επενδυτές σπεύδουν να ξεπουλήσουν, επιταχύνοντας την κρίση με ιλιγγιώδη ρυθμό.

Οι τρεις μηχανισμοί μετάδοσης

Η ιστορία δείχνει πώς τέτοιες κρίσεις εξαπλώνονται:

Στρατηγική “beggar-thy-neighbor” – όταν μία χώρα υποτιμά, οι εμπορικοί της εταίροι ακολουθούν για να μην χάσουν ανταγωνιστικότητα.

Συμπεριφορά επενδυτών – ένα νόμισμα πέφτει, οι αγορές θεωρούν ότι και άλλα παρόμοια περιουσιακά στοιχεία είναι επικίνδυνα, και ξεκινά μαζικό ξεπούλημα.

Κεντρικές τράπεζες – τα αποθεματικά τους σε ξένο νόμισμα χάνουν αξία, περιορίζοντας την ικανότητά τους να στηρίξουν το εγχώριο νόμισμα.

Έτσι κατέρρευσαν η Ασία και η Ρωσία στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Τότε έπεσε η Long-Term Capital Management, ένα από τα ισχυρότερα hedge funds του κόσμου. Σήμερα, με ακόμη μεγαλύτερες οικονομίες στο παιχνίδι, ο κίνδυνος είναι πολλαπλάσιος.

Ευρωζώνη: το σενάριο τρόμου

Η Ευρώπη μπορεί να βρεθεί στην πρώτη γραμμή. Η Γερμανία δεν θέλει ένα φθηνό ευρώ που θα τροφοδοτήσει πληθωρισμό, αλλά Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία θα μπορούσαν να χρειαστούν γιγαντιαία πακέτα διάσωσης για να αναχρηματοδοτήσουν τα χρέη τους. Τα ποσά δεν θα μετριούνται πλέον σε δισεκατομμύρια, αλλά σε τρισεκατομμύρια.

Τα «καταφύγια» και το μεγάλο ερώτημα

Μέχρι στιγμής οι αγορές παραμένουν ήρεμες, αλλά τα σημάδια είναι ανησυχητικά: οι επενδυτές στρέφονται σε χρυσό (που έχει εκτοξευθεί 70% από το 2022), στο ελβετικό φράγκο, ακόμη και στο bitcoin. Ουσιαστικά παίζουν ένα παιχνίδι «μουσικών καρεκλών», ψάχνοντας τα ασφαλέστερα περιουσιακά στοιχεία πριν ξεκινήσει το ξεπούλημα.

Το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι η πίεση στους κρατικούς προϋπολογισμούς θα ενταθεί, ενώ οι οικονομολόγοι μιλούν ήδη για δημοσιονομικές κρίσεις στον ορίζοντα. Το ερώτημα είναι αν οι κυβερνήσεις θα αναλάβουν δράση εγκαίρως – ή αν θα περιμένουν μέχρι οι αγορές να τις αναγκάσουν.