Πιερρακάκης: Η τεχνητή νοημοσύνη επόμενο βήμα στον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας

«Το επόμενο βήμα στην ψηφιακή μας στρατηγική είναι να ενσωματώσουμε την τεχνητή νοημοσύνη σε κάθε πτυχή της οικονομίας και του κράτους», τόνισε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Πιερρακάκης, μιλώντας στο συνέδριο «Cyber Greece 2025: The Future powered by AI», που πραγματοποιείται σήμερα (22/10) υπό την αιγίδα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας.

Ο κ. Πιερρακάκης επεσήμανε ότι «στην Ελλάδα βιώσαμε το παράδοξο: το κράτος να τρέχει γρηγορότερα από ένα μεγάλο κομμάτι του ιδιωτικού τομέα στα ψηφιακά, τα προηγούμενα χρόνια».

Όπως σημείωσε, η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί το επόμενο κρίσιμο βήμα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας, με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας του Δημοσίου και την ενίσχυση της παραγωγικότητας στον ιδιωτικό τομέα.

Το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Κυριάκου Πιερρακάκη:

«Σας ευχαριστώ πολύ,

Κυρίες και Κύριοι.

Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό πράγμα το να μπορούμε να στοχαστούμε πάνω στα πραγματικά σημαντικά ζητήματα τα οποία μας αφορούν. Το είπατε, κύριε Χατζηνικολάου, κάθε συνέδριο που σέβεται τον εαυτό του έχει το AI επάνω του.

Παρ’ όλα αυτά, νομίζω ότι πολύ συχνά και εμάς στο πολιτικό σύστημα μας καταπιάνει η χαμηλή νοημοσύνη της παραπολιτικής. Οπότε, υπό αυτήν την έννοια, είναι πολύ πιο παραγωγικό, πολύ πιο ουσιαστικό, να καταπιανόμαστε με τα πραγματικά μεγάλα. Και αυτό είναι σίγουρα ένα από αυτά.

Είναι κοινός τόπος ότι η τεχνολογία και οι τεχνολογικές μεταβολές -το μαθαίνουμε και στα οικονομικά αυτό- είναι ο καταλύτης της οικονομικής προόδου. Ένας πάρα πολύ σπουδαίος οικονομολόγος, ο Τζόζεφ Σουμπέτερ, αυτό το αποκαλούσε “δημιουργική καταστροφή”. Ότι έχεις τις δυνάμεις εκείνες οι οποίες έρχονται και διαρκώς, μέσα από την κίνηση της καινοτομίας, αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα οικονομικά συστήματα λειτουργούν.

Η λογική αυτή αντανακλάται, για παράδειγμα, από τη μεταβολή και τη μετάβαση από την άμαξα στο αυτοκίνητο.

Αυτοί οι κύκλοι της τεχνολογικής αλλαγής πάντοτε άλλαζαν τις οικονομίες και τα έχουν περιγράψει οικονομολόγοι κάθε απόχρωσης, από φιλελεύθερους οικονομολόγους μέχρι τον Μαρξ.

Η διαφοροποίηση η οποία συντελείται τώρα από την Τεχνητή Νοημοσύνη έχει να κάνει με τις ταχύτητες. Πάντα η τεχνολογία αλλάζει με αυτό που λέμε στα μαθηματικά “εκθετική καμπύλη”. Το ανθρώπινο μυαλό σκέφτεται γραμμικά. Και θα έλεγα, σαν αυτοκριτική, για τα πολιτικά συστήματα του κόσμου, ότι αυτά είναι υπογραμμικά στο πώς μεταβολίζουν τις αλλαγές αυτές.

Και η διαφοροποίηση που θα ζήσουμε τώρα σε αυτό το οποίο λέμε Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση -γιατί, εάν σχηματικά η πρώτη είναι ο ατμός, η δεύτερη ο ηλεκτρισμός και η τρίτη η πληροφορική- η τέταρτη είναι μια σύγκλιση ψηφιακής, φυσικής και βιολογικής σφαίρας, με την Τεχνητή Νοημοσύνη να είναι η κυρίαρχη τεχνολογία της.

Η διαφοροποίηση που έχουμε τώρα είναι ότι, ενώ σε κλασικές τεχνολογικές μεταβολές των προηγούμενων δεκαετιών μια τεχνολογική αλλαγή -ας πούμε, της δικής μου γενιάς όταν ήμουν στο Πανεπιστήμιο- ήταν από την Αθήνα, που ήταν γεμάτη με βίντεο κλαμπ, στο σήμερα, όπου έχουμε το Netflix, το Amazon Prime, το Apple TV και κατεβάζουμε περιεχόμενο ψυχαγωγίας μέσα από streaming, αυτή η μεταβολή πήρε 10-15 χρόνια περίπου.

Οι τεχνολογικές μεταβολές που συντελούνται τώρα είναι στους μήνες, για να μην πω στις εβδομάδες. Αυτή η εκθετική καμπύλη είναι πάρα πολύ δύσκολο να μεταβολιστεί από τους θεσμούς μας και από την επιχειρηματικότητα, αλλά ακόμη δυσκολότερο από το λογισμικό της ίδιας της Δημοκρατίας.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη, όμως, θα αλλάξει τα πάντα. Και είναι πάρα πολύ σημαντικό να μπορέσουμε να έχουμε προορατικότητα σε σχέση με το πώς θα αντιληφθούμε, θα επεξεργαστούμε και θα σχεδιάσουμε – εγώ θα πω – αυτές τις μεταβολές. Γιατί, στο τέλος της ημέρας, το μέλλον ή το σχεδιάζεις ή το υφίστασαι, αν δεν έχεις συμμετάσχει στον σχεδιασμό του.

Όταν ξεκινούσαμε το 2019 την άσκηση του ψηφιακού μετασχηματισμού υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη -την άσκηση αυτή την οποία σήμερα συνεχίζει ο Δημήτρης Παπαστεργίου με την ομάδα του στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης- μας λέγανε… Είχε ξεκινήσει να μπαίνει το AI τότε σαν σύνθημα και στους τίτλους των συνεδρίων, και έδινα μία λίγο κυνική απάντηση όταν μου λέγανε για το AI. Έλεγα ότι με ενδιαφέρει περισσότερο το σκέτο «I». Δηλαδή, να έχουμε συστήματα τα οποία να μπορούν να είναι στοιχειωδώς νοήμονα. Να μην χρειάζεται να έχεις ένα κράτος, μια χώρα, στην οποία παίρνεις ένα χαρτί από τον δεύτερο όροφο, το πηγαίνεις στον τρίτο όροφο μιας υπηρεσίας και τ’ ανάπαλιν, γιατί κανείς δεν ξέρει –εν τέλει– πού πρέπει να καταλήξει το ίδιο το χαρτί. Και, άρα, έχεις ένα κράτος που δεν είναι έξυπνο ή, εν πάση περιπτώσει, δεν είναι καν λειτουργικό. Ενίοτε είναι και ανάλγητο.

Η σύλληψη αυτή οδήγησε στο να μπορέσουμε να κατακτήσουμε και να δημιουργήσουμε μια δομή η οποία σήμερα δίνει την αιγίδα της σε αυτό το συνέδριο -το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης- η οποία έχει ως σύλληψη να έχουμε έναν CIO στην κυβέρνηση.

Δηλαδή, να μπορούμε να διαλειτουργούμε όλα τα μητρώα, να μπορούμε να ξανασχεδιάζουμε όλες τις υπηρεσίες. Γιατί αντικειμενικό είναι να πει κανείς ότι το κράτος, βασικά, δεν έχει σχεδιαστεί, το κράτος έχει προκύψει από σχεδιασμούς εκατοντάδων κρατικών λειτουργών και πολιτικών που νομοθετούν χωρίς να υπάρχει ένας “αρχιτέκτονας” ο οποίος να οργανώνει τον τρόπο λειτουργίας του κράτους. Και έτσι προέκυψε, στη χώρα μας, για παράδειγμα, εν αντιθέσει με άλλες χώρες, να έχουμε 10 βήματα σε μια διαδικασία, 15 βήματα σε άλλη διαδικασία, και να καταλήξουμε να έχουμε ένα πολύ γραφειοκρατικό και βαρύ κράτος. Και όλο αυτό συνέβαινε γιατί τα μητρώα δεν διαλειτουργούσαν – γιατί δεν μπορούσαμε, δηλαδή, να έχουμε αυτή την πληροφορία να πηγαίνει ψηφιακά από τον δεύτερο στον τρίτο όροφο με τους όρους που περιέγραψα πριν.

Η κεντρική υποδομή που ξεκινήσαμε να φτιάχνουμε το 2019 ποια ήταν; Να δημιουργήσουμε μεγάλες βάσεις δεδομένων, data pools, τα οποία, εν τέλει, όσο τα χτίζαμε, όσο φτιάχναμε και τη συνθήκη ταυτοποίησης και τη συνθήκη διαλειτουργικότητας και τη συνθήκη αποθήκευσης των δεδομένων, βασικά δημιουργούσαμε τις προϋποθέσεις για να μπορέσει το κράτος και η χώρα να μεταβεί στην επόμενη φάση, δηλαδή στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αυτό προσπαθεί τώρα να κάνει ο Δημήτρης Παπαστεργίου. Ποιο ήταν το επόμενο βήμα; Όταν δημιουργούσαμε το gov.gr, να το επεκτείνουμε και με δομές Τεχνητής Νοημοσύνης επάνω, όπως έχει τώρα τον ψηφιακό βοηθό, και, εν τέλει, να μπορέσουμε να ενσωματώσουμε τη μηχανική μάθηση σε κάθε πτυχή του ελληνικού κράτους και του ελληνικού δημοσίου. Σίγουρα πρέπει να ενσωματωθεί και στον ιδιωτικό τομέα. Στην Ελλάδα βιώσαμε το παράδοξο: το κράτος να τρέχει γρηγορότερα από μεγάλο κομμάτι του ιδιωτικού τομέα στα ψηφιακά, τα προηγούμενα χρόνια.

Νομίζω ότι τώρα το μεγάλο διακύβευμα, ακριβώς επειδή οι χρόνοι είναι γρηγορότεροι, θα είναι να μπορέσουμε πολύ γρήγορα, με πάρα πολύ καλά αντανακλαστικά, να ξανασκεφτούμε το πώς θα πρέπει, εν τέλει, για πρώτη φορά, να σχεδιάσουμε το κράτος.

Γιατί, αν το δούμε από οικονομική σκοπιά, η Ελλάδα έχει πετύχει μια σειρά από πολύ σημαντικά πράγματα τα τελευταία χρόνια. Ήμουν στις ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα. Πριν από 10, 12, 15 χρόνια, η Ελλάδα, για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αντιπροσώπευε κάτι άλλο από αυτό το οποίο αντιπροσωπεύει σήμερα.

Έχουμε καταφέρει δημοσιονομικά να έχουμε ισορροπήσει τη χώρα, το χρέος να αποκλιμακώνεται, οι επενδύσεις να αυξάνονται, οι εξαγωγές να αυξάνονται. Όλα αυτά συντελούνται στο πλαίσιο και μιας μεγάλης ψηφιακής αλλαγής, γιατί η φοροδιαφυγή, που ήταν ο τίτλος σε πολύ μεγάλο βαθμό, έχει περιοριστεί λόγω της εισαγωγής ψηφιακών μέσων στην ΑΑΔΕ, από τη φορολογική διοίκηση. Όλα αυτά είναι καλά. Αλλά, για να μπορέσουμε να πετύχουμε την πραγματική σύγκλιση, που είναι ο Βορράς στην πυξίδα μας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει, βασικά, όπως τώρα που έχουμε ανάπτυξη αρκετά μεγαλύτερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (περίπου διπλάσια), να το έχουμε αυτό για αρκετά χρόνια και ακόμη γρηγορότερα, για να μπορέσουμε να φτάσουμε στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Γιατί; Γιατί είχαμε μια χαμένη δεκαετία, στην οποία η χώρα γονάτισε. Χάσαμε 25 μονάδες στο ΑΕΠ μας. Αυτό είναι το αντίστοιχο της μεγάλης κρίσης του κραχ του ’29 στην Αμερική, με όρους επόμενου αιώνα.

Και, άρα, πρέπει να μπορέσουμε να διορθώσουμε και όλα εκείνα τα οποία μέχρι σήμερα δεν έχουμε καταφέρει ακόμα να διορθώσουμε. Γιατί έχουμε δημοσιονομική κατάκτηση, έχουμε ψηφιακή κατάκτηση, αλλά ακόμη η ελληνική παραγωγικότητα δεν είναι εκεί που πρέπει να είναι. Ακόμη οι επενδύσεις, ενώ αυξάνονται κάθε χρόνο, δεν είναι εκεί που πρέπει να είναι. Έχουμε τον μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης, αλλά είμαστε ακόμη κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το 2019 ήταν 11% του ΑΕΠ, ο προϋπολογισμός που καταθέσαμε τώρα στη Βουλή προβλέπει ότι θα φτάσουμε στο 18% του ΑΕΠ στις επενδύσεις. Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 21%. Άρα, είμαστε στη σωστή διαδρομή, αλλά ακόμη πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα στη χώρα μας.

Θεωρώ ότι, με δεδομένες τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, οι οποίες δεν είναι μόνο ψηφιακές, το δημογραφικό είναι μια υπαρξιακή πρόκληση για την Ελλάδα – έχετε ασχοληθεί πολύ με αυτό, κ. Χατζηνικολάου – η κλιματική αλλαγή είναι μια υπαρξιακή πρόκληση για την Ελλάδα. Και το πώς θα καταφέρει γρήγορα να ενσωματώσει το κράτος, η ελληνική οικονομία, η χώρα μας ευρύτερα, αυτές τις τεχνολογίες στο μοντέλο της, στον πυρήνα της, στον τρόπο λειτουργίας της, θα είναι απολύτως καταλυτικό ως προς το πώς, αν και με ποια ταχύτητα θα καταφέρουμε να προσαρμοστούμε και να ανταποκριθούμε σε αυτές τις προκλήσεις.

Εγώ θα σας έλεγα ότι αυτό είναι απολύτως εφικτό, και κομμάτι της απάντησης που δίνω, η οποία είναι αισιόδοξη, έχει να κάνει με αυτό το οποίο βίωσα τον καιρό της πανδημίας, όπου –βλέπω εδώ εκλεκτούς κρατικούς λειτουργούς ανάμεσά μας– είναι το ταλέντο πάνω στο οποίο χτίσαμε, είτε από το κράτος είτε και από τον ιδιωτικό τομέα, για να μπορέσει η Ελλάδα, η οποία ήταν μια χώρα με δεδομένες προκλήσεις το 2019, να έχει, ας πούμε, το καλύτερο σύστημα εμβολιασμού για τον COVID-19, σίγουρα στην Ευρώπη, ένα από τα καλύτερα στον κόσμο. Οι Έλληνες μηχανικοί το κάνανε αυτό.

Αυτό ώθησε, για παράδειγμα, έναν γνωστό μου να με παίρνει τηλέφωνο από τη Γενεύη, εκείνη την εποχή, και να μου λέει: “Θα ήθελα να κλείσω ραντεβού για το εμβόλιο στην Ελλάδα, διότι βρίσκω δυσκολίες στην Ελβετία”, κι εγώ να αναρωτιέμαι αν αυτό το φαντάστηκα ή το άκουσα μόλις τώρα στο τηλέφωνο.

Το λέω αυτό όχι επειδή αυτή είναι η συνολική εικόνα –σε καμία των περιπτώσεων δεν είναι ακόμα, πρέπει να γίνουν πάρα πολλά για να γίνει αυτή η συνολική εικόνα- αλλά όταν έχεις νησίδες που θεμελιώνουν ότι αυτό είναι εφικτό, σε κάνουν να πιστεύεις στο επιτεύξιμο του ερωτήματος. Μπορεί η Ελλάδα να φτάσει και πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο συνολικά; Και η απάντηση είναι “ναι”. Αρκεί να πιστέψουμε στους εαυτούς μας, να έχουμε μια θεμελιωμένη στρατηγική, να μην φοβηθούμε το κύμα που έρχεται και να το καβαλήσουμε.

Αυτό ακριβώς είναι το στοίχημα κοιτάζοντας μπροστά. Αυτό είναι το ερώτημα: το πώς θα ενσωματώσουμε τεχνολογίες μηχανικής μάθησης, Τεχνητής Νοημοσύνης συνολικά σε κάθε πτυχή της οικονομίας και του κράτους είναι το επόμενο βήμα στην ψηφιακή μας στρατηγική. Δεν είναι απλώς ένα βήμα που πρέπει να κάνουμε, είναι ένα βήμα που θα κάνουμε.

Σας ευχαριστώ πολύ».