Πολυεθνικές στο στόχαστρο Πούτιν: Από την Coca-Cola HBC ως τη Unicredit

Αυξάνεται ο κίνδυνος εθνικοποίησης των θυγατρικών εκατοντάδων πολυεθνικών εταιρειών που παραμένουν ενεργές στη Ρωσία, από τον ιταλικό τραπεζικό όμιλο Unicredit ως την Coca-Cola HBC, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά με ταχύ ρυθμό ένα σχέδιο για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας με δάνεια που θα εξασφαλίζονται από τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας στο Βέλγιο.

Σύνοδος Κορυφής για άμυνα και Ουκρανία: «Τείχος drones» και νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας

Η Μόσχα έχει ήδη προειδοποιήσει για «συμμετρικά μέτρα» ως αντίποινα, βάζοντας στο στόχαστρο ξένα περιουσιακά στοιχεία.

Στη σημερινή σύνοδο κορυφής της Κοπεγχάγης οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται ότι θα ενισχύσουν τη δυναμική για την εφαρμογή του σχεδίου της Κομισιόν που προβλέπει την παροχή δανείων 140 δισ. ευρώ στην Ουκρανία.

Για αυτό το δάνειο προβλέπεται ότι θα χρησιμοποιηθούν ως εξασφάλιση τα περίπου 180 δισ. ευρώ των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν δεσμευθεί από το αποθετήριο Euroclear στις Βρυξέλλες. Η πρόταση έχει κερδίσει έδαφος ιδιαίτερα μετά τη διακοπή της άμεσης υποστήριξης των ΗΠΑ στην Ουκρανία.

Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς υποστήριξε ένθερμα την ιδέα, αναγνωρίζοντας την ανάγκη η ΕΕ να «αυξήσει συστηματικά και μαζικά το κόστος της ρωσικής επίθεσης», παρά τις προηγούμενες νομικές επιφυλάξεις του Βερολίνου.

Ο μηχανισμός και οι επιφυλάξεις

Για να καμφθούν οι ανησυχίες σχετικά με την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων και τη διατήρηση του κύρους του ευρώ ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, η πρόταση της ΕΕ δεν συνιστά ευθεία κατάσχεση. Αντίθετα, προβλέπει τη σύναψη μιας «εξατομικευμένης δανειακής σύμβασης» με τη Euroclear με μηδενικό επιτόκιο.

Η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο εάν η Μόσχα συμφωνήσει να πληρώσει αποζημιώσεις. Σε περίπτωση που αυτό δεν συμβεί, το βάρος της αποπληρωμής στη Euroclear θα αναληφθεί από τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Αυτή η πρόταση έχει συναντήσει αντίσταση, κυρίως από το Βέλγιο, που έχει εκφράσει αμφιβολίες για την κατανομή του κινδύνου ανάμεσα στα κράτη μέλη, δεδομένου ότι τη νομική ευθύνη φέρει η Euroclear, εταιρεία που εδρεύει στο Βέλγιο.

Σχολιάζοντας αυτές τις ανησυχίες, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει τονίσει ότι «το Βέλγιο δεν μπορεί να είναι το μόνο κράτος-μέλος που φέρει τον κίνδυνο. Πρέπει ο κίνδυνος να κατανεμηθεί ευρύτερα».

Στόχος της Κομισιόν είναι να οριστικοποιήσει τη συμφωνία έως το τέλος του έτους, ώστε η εκταμίευση των κεφαλαίων προς το Κίεβο να αρχίσει το 2026.

Πούτιν: Άμεση εθνικοποίηση

Το Κρεμλίνο αντέδρασε άμεσα και έντονα. Ο εκπρόσωπος, Ντμίτρι Πεσκόφ χαρακτήρισε το ευρωπαϊκό σχέδιο ως «παράνομη κατάσχεση ρωσικής περιουσίας, κλοπή» και προειδοποίησε ότι όσοι συμμετέχουν θα διωχθούν νομικά.

Προχωρώντας πέρα από τις λεκτικές απειλές, ο πρόεδρος Πούτιν υπέγραψε διάταγμα που επιτρέπει την ταχεία πώληση κρατικών περιουσιακών στοιχείων μέσω ειδικής διαδικασίας.

Σύμφωνα με πηγή κοντά στην κυβέρνηση, όπως έχει αναφέρει το Bloomberg, το διάταγμα αυτό έχει διπλό σκοπό: να επισπεύσει την πώληση διαφόρων εταιρειών και να επιτρέψει στη Μόσχα να ανταποδώσει με «συμμετρικά μέτρα» σε περίπτωση κατάσχεσης ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό.

Η ρωσική αντίδραση θα μπορούσε να μεταφραστεί σε:

Εθνικοποίηση ξένων περιουσιακών στοιχείων: Η Ρωσία μπορεί να προχωρήσει στην εθνικοποίηση και την άμεση πώληση των περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν σε ξένες εταιρείες.

Ταχεία Πώληση: Το νέο διάταγμα περιορίζει τις αποτιμήσεις πριν την πώληση σε μόλις 10 ημέρες και επιταχύνει την κρατική καταχώριση ιδιοκτησίας, με σκοπό τη γρήγορη μεταφορά των περιουσιακών στοιχείων σε νέους ιδιοκτήτες.

Μέχρι στιγμής, η Ρωσία έχει αποφύγει την ολική εθνικοποίηση περιουσιακών στοιχείων διεθνών εταιρειών. Αντ’ αυτού, έχει θέσει ορισμένες εταιρείες υπό προσωρινή κρατική διαχείριση πριν από την πώληση σε προτιμώμενους αγοραστές, συνήθως με μεγάλες εκπτώσεις. Ωστόσο, η ενεργοποίηση του ευρωπαϊκού σχεδίου αυξάνει κατακόρυφα την πιθανότητα για πιο επιθετικές και άμεσες ενέργειες.

Οι πολυεθνικές στο στόχαστρο

Εκατοντάδες δυτικές εταιρείες παραμένουν στη Ρωσία. Από την Coca-Cola HBC, την PepsiCo και τη Mondelez International ως τις τράπεζες UniCredit και Raiffeisen Bank.

Οι εταιρείες αυτές βρίσκονται πλέον αντιμέτωπες με έναν πολύπλοκο και κλιμακούμενο κίνδυνο. Η παραμονή τους στη ρωσική αγορά τις καθιστά δυνητικούς στόχους για ρωσικά αντίποινα, τα οποία θα μπορούσαν να λάβουν τη μορφή πλήρους εθνικοποίησης ή αναγκαστικής πώλησης με εξαιρετικά δυσμενείς όρους.

Η συνολική αξία των κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων στη Ρωσία από το 2022 υπολογίζεται ήδη σε 3,9 τρισ. ρούβλια (περίπου 48 δισ. δολάρια) έως τον Ιούνιο, δείχνοντας την αποφασιστικότητα του Κρεμλίνου να προχωρήσει σε τέτοιες ενέργειες.

Οι πολυεθνικές λειτουργούν πλέον σε ένα περιβάλλον όπου η πολιτική απόφαση της Ευρώπης για την Ουκρανία μπορεί να μετατραπεί σε άμεση απώλεια περιουσίας για τις θυγατρικές τους στη Ρωσία.