Το Πανεπιστήμιο Μύνστερ επιστρέφει στην Ελλάδα ακόμη ένα πολύτιμο τεκμήριο της ιστορίας που είχε απομακρυνθεί τη δεκαετία του ’60

Ένα ακόμη κομμάτι της ιστορίας της Ολυμπίας επέστρεψε στην πατρίδα του. Την Πέμπτη 10 Οκτωβρίου 2025, στο Συνεδριακό Κέντρο της Αρχαίας Ολυμπίας (ΣΠΑΠ), πραγματοποιήθηκε η τελετή επαναπατρισμού ενός θραύσματος ιωνικού κιονόκρανου από το Πανεπιστήμιο του Μύνστερ στη Γερμανία, ενός αρχαίου τεχνουργήματος που είχε απομακρυνθεί παράνομα τη δεκαετία του 1960 από το Λεωνιδαίον, το μεγαλύτερο οικοδόμημα του ιερού χώρου.

Το κιονόκρανο, κατασκευασμένο από ασβεστόλιθο, σώζει επίχρισμα και φέρει τεχνοτροπικές ομοιότητες με άλλα ιωνικά δείγματα που έχουν εντοπιστεί στην Ολυμπία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Πολιτισμού, οι διαστάσεις του είναι 24 εκατοστά ύψος και 33,5 εκατοστά πλάτος, ενώ αποτελεί πολύτιμο αρχιτεκτονικό θραύσμα του οικοδομήματος που φιλοξενούσε επιφανείς επισκέπτες των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας.

Το Λεωνιδαίον και η σημασία του ευρήματος

Το Λεωνιδαίον, δωρεά του Λεωνίδη από τη Νάξο, ανεγέρθηκε το β’ μισό του 4ου αι. π.Χ. και χαρακτηριζόταν από ιωνικές στοές στις τέσσερις πλευρές του. Με εμβαδό 74,80 x 81,08 μέτρα, υπήρξε το μεγαλύτερο οικοδόμημα του ιερού και λειτούργησε ως κατάλυμα για αξιωματούχους και φιλοξενούμενους της εποχής. Οι πρώτες ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν από τη Γερμανική Αρχαιολογική Σχολή (1875–1881), ενώ η πλήρης αποκάλυψη του κτιρίου ολοκληρώθηκε το 1956.

Η επιστροφή του κιονόκρανου δεν είναι απλώς συμβολική. Αποκαθιστά ένα τμήμα της αρχιτεκτονικής ταυτότητας του μνημείου και επιβεβαιώνει τη διεθνή στροφή προς τη διαφάνεια και τη συνεργασία στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η δύναμη της προσωπικής ευθύνης και της διεθνούς συνεργασίας

Ο επαναπατρισμός κατέστη δυνατός χάρη στην ευαισθησία μιας Γερμανίδας πολίτη, η οποία κατείχε το αντικείμενο από τη δεκαετία του ’60. Παρακινημένη από τις πρόσφατες επιστροφές αρχαιοτήτων από το Πανεπιστήμιο του Μύνστερ, παρέδωσε το κιονόκρανο στο ίδρυμα, το οποίο σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε στην επαναφορά του στην Ελλάδα.

Το Πανεπιστήμιο του Μύνστερ έχει ήδη δώσει παραδείγματα πολιτιστικής υπευθυνότητας:

• Το 2019 επέστρεψε τον περίφημο σκύφο του Λούη, κύπελλο του πρώτου Έλληνα Ολυμπιονίκη (1896),

• Το 2024 επανέφερε μαρμάρινη κεφαλή ρωμαϊκών χρόνων που είχε αφαιρεθεί από τη Θεσσαλονίκη.

Ο επιμελητής του Αρχαιολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου, Dr. Torben Schreiber, δήλωσε ότι «ποτέ δεν είναι αργά για να γίνει το σωστό, το ηθικό και το δίκαιο», τονίζοντας πως κάθε αντικείμενο που έχει απομακρυνθεί παράνομα πρέπει να επιστρέψει στον τόπο του.

Η Ελλάδα στον παγκόσμιο διάλογο για την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών

Ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού, Γεώργιος Διδασκάλου, εξέφρασε ευγνωμοσύνη προς το Πανεπιστήμιο του Μύνστερ, υπογραμμίζοντας ότι «ο πολιτισμός και η ιστορία δεν γνωρίζουν σύνορα, αλλά απαιτούν συνεργασία, υπευθυνότητα και αμοιβαίο σεβασμό».

Η Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, έχει εντατικοποιήσει τις διεθνείς δράσεις για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων, με στόχο την ευαισθητοποίηση πολιτών και θεσμών. Κάθε επαναπατρισμός αποτελεί μια πράξη αποκατάστασης της ιστορικής δικαιοσύνης, αλλά και μια γέφυρα φιλίας μεταξύ των λαών.

Στην τελετή παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της αρχαιολογικής κοινότητας από την Ελλάδα και τη Γερμανία, μεταξύ των οποίων η Dr. Katja Sporn (Διευθύντρια του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών), ο Apl. Dr. Oliver Pilz (Διευθυντής των γερμανικών ανασκαφών στην Ολυμπία) και στελέχη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας.