Κρήτη: Υπογραφές την Πέμπτη για το Φράγμα Μπραμιανού – Έρχεται ενιαίος οργανισμός διαχείρισης υδάτων

Μετά από μπρος-πίσω χρόνων, με την επόμενη τουλάχιστον διετία να αναμένεται δύσκολη λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας, υπογράφεται την Πέμπτη, 8 Μαΐου, η σύμβαση των 53,5 εκατ. ευρώ που θα δώσει υδρολογική ανάσα στο Λασίθι. Για να καλυφθούν, οι αυξανόμενες ανάγκες της Κρήτης, που δοκιμάζεται μάλιστα και από έντονα φαινόμενα, βρίσκονται σε εξέλιξη διαγωνισμοί εγγειοβελτιωτικών και αντιπλημμυρικών έργων άνω του μισού δισ. ευρώ. 

Παρότι αποτελούν χρόνια αιτήματα της τοπικής κοινωνίας, τα έργα στον ταμιευτήρα Μπραμιανού και τα αντιπλημμυρικά Γρα Λυγιάς και φράγματος Μύρτου, εδώ και περίπου 40 χρόνια παραμένουν ημιτελή. Η προσπάθεια που ξεκίνησε για την ολοκλήρωσή τους πριν μία δεκαετία, ξεκινώντας με την απαραίτητη μελέτη, κόλλησε και στη χρηματοδότηση.

Η λύση δόθηκε αρχικά μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όμως η ανωριμότητα του έργου οδήγησε τον Αύγουστο του 2023 στην απένταξή του, δημιουργώντας εύλογες ανησυχίες στην τοπική κοινωνία. Όμως, με τα αντιπλημμυρικά έργα να μπαίνουν στην πρώτη γραμμή λόγω του συναγερμού για τη λειψυδρία σε όλη τη Μεσόγειο, η ολοκλήρωση των έργων εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ. 

Η καθυστέρηση, όμως, έχει οδηγήσει τον ταμιευτήρα στα όριά του, αφού τα υδάτινα αποθέματα μετά βίας αγγίζουν τα 3,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, με αποτέλεσμα η στάθμη να πέφτει διαρκώς. Ενώ η καθημερινή κατανάλωση ανέρχεται σε 40.000 κ.μ., οι εισροές είναι μόλις 30.000 με τους αγρότες να παλεύουν να μη χάσουν τις καλλιέργειές τους και τον Τοπικό Οργανισμό Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ) Ιεράπετρας να προειδοποιεί να μην σπείρουν καλοκαιρινές καλλιέργειες.

Εξυπηρετεί πάνω από 35.000 στρέμματα καλλιεργειών

Περιγράφοντας τα οφέλη του έργου, εχθές, στη Βουλή ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Χρίστος Δήμας, τόνισε πως η εργολαβία, την οποία αναλαμβάνει ο όμιλος AKTOR, θα λύση στο πρόβλημα των περιορισμένων αποθεμάτων νερού του ταμιευτήρα Μπραμιανού λόγω της λειψυδρίας.

«Ο ταμιευτήρας εκτός από τις ανάγκες ύδρευσης καλύπτει και τις αρδευτικές ανάγκες για περισσότερα από 35.000 στρέμματα καλλιεργειών στην περιοχή του Δήμου Ιεράπετρας. Παράλληλα, ανακουφίζονται οι υπόγειοι υδροφορείς και εξασφαλίζεται η αντιπλημμυρική προστασία των κατάντη του φράγματος περιοχών», επισήμανε. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ευρύτερη περιοχή γύρω από την Ιεράπετρα εντάσσεται στις «Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας».

Αναλυτικά, η σύμβαση περιλαμβάνει τρία διακριτά τμήματα:

– Κατασκευή συμπληρωματικών εργασιών φράγματος Μπραμιανού μεταξύ των οποίων η κατασκευή περιμετρικής οδού στον ταμιευτήρα του φράγματος μήκους 7,60 χλμ. και η κατασκευή νέου αγωγού μεταφοράς νερού από υδροληψία Καλαμαυκιανού στον ταμιευτήρα Μπραμιανού, μήκους περίπου 2,5 χιλιομέτρων με στόχο τον περαιτέρω εμπλουτισμό του ταμιευτήρα.

– Κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων μεταξύ των οποίων έργα διευθέτησης ρέματος Μπραμιανού σε μήκος περίπου 2,2 χιλιομέτρων, ρέματος Διαβατών και συμβαλλόντων ρεμάτων, σε μήκος περίπου 3,5 χιλιομέτρων, κατασκευή δικτύων ομβρίων σε περιοχές του οικισμού Γρά Λυγιάς, μήκους περίπου 6 χιλιομέτρων, διαμέτρου από 60 εκατοστά έως 1, 4 μέτρα.

– Κατασκευή του φράγματος Μύρτου.

Ανάδοχος του έργου, κατόπιν διπλής ανατροπής, είναι ο όμιλος AKTOR -είχε συμμετάσχει μέσω της Intrakat-. Αρχικά, στον διαγωνισμό είχε μειοδοτήσει η εταιρία ΘΕΜΕΛΗ, με έκπτωση 15,77%, αλλά δεδομένου ότι η προσφορά είχε απόκλιση μεγαλύτερη του 10% από τον μέσο όρο των υποβληθεισών προσφορών, ζητήθηκε τεκμηρίωση από την εταιρία. Αυτή δεν έπεισε την αναθέτουσα αρχή, και μετά την απόσυρση από τη διαδικασία της εταιρείας Εργοδυναμική, το έργο πέρασε στην AKTOR.

Ενιαίος φορέας διαχείρισης υδάτων για την Κρήτη

Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Υποδομών, κ. Νίκος Ταχιάος τόνισε πως: «Όλα τα έργα γίνονται αρθρωτά και, βεβαίως, έχουν να ανταποκριθούν και στο γεγονός ότι πρέπει να υπάρχει μία χρηματοδότηση η οποία θα είναι δεσμευμένη. Με τη σημερινή Κυβέρνηση δεν χάνονται λεφτά». Διευκρίνισε, δε, πως δεν χάθηκαν πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, μετά την απένταξη του έργου, αλλά αυτά ανακαταευθύνθηκαν στα απαραίτητα έργα για την αποκατάσταση της Θεσσαλίας μετά τις ζημιές του Daniel. 

Ενδιαφέρον είχε, πάντως, η ανακοίνωση εκ μέρους του κ. Ταχιάου ότι η κυβέρνηση ετοιμάζει τη δημιουργία ενός οργανισμού διαχείρισης των υδάτων στην Κρήτη, στα πρότυπα του ΟΔΥΘ που συστάθηκε για τη Θεσσαλία, μετά τις πλημμύρες. «Είναι προτεραιότητα της κυβέρνησης μετά τον Οργανισμό Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας, η δημιουργία φορέα διαχείρισης υδάτων στην Κρήτη. Είναι θετικό βήμα ότι υπάρχει στην Κρήτη ο ΟΑΚ, ο οποίος έχει ήδη εμπειρία στον σχεδιασμό και τη διοίκηση έργων διαχείρισης υδάτων και τη λειτουργία τους», τόνισε.

Για την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών του νησιού, προγραμματίζονται και νέα έργα, όπως το Φράγμα Πλατύ στο Ρέθυμνο, προϋπολογισμού 195 εκατ. (συν απαλλοτριώσεις, αρχαιολογίες, κλπ), που θα εξασφαλίσει την άρδευση 45.000 στρεμμάτων στο Ρέθυμνο, καθώς και την ενίσχυση του φράγματος Φανερωμένη στη Μεσαρά Ηρακλείου που αναμένεται να προκηρυχθεί εντός του έτους. 

Με ξεχωριστό διαγωνισμό θα προχωρήσει και η μελέτη δύο λιμνοδεξαμενών στην περιοχή Γερακαρίου, συνολικής χωρητικότητας 1 εκατ. κ.μ., αρδευτικών δικτύων σε περιοχές Γερακαρίου και κατά μήκος του αγωγού μεταφοράς προς Μεσσαρά, καθώς και έργων βελτίωσης υφιστάμενης οδοποιίας. Προβλέπει, επίσης, την επέκταση των αρδεύσεων με επιπλέον καθαρή αρδευόμενη επιφάνεια 4.000 στρεμμάτων, κατά μήκος του αγωγού μεταφοράς προς Μεσσαρά.  

Σε τροχιά υλοποίησης βρίσκεται το έργο για την Εγκατάσταση Επεξεργασίας Νερού Φράγματος Ποταμών Αμαρίου, που θα καλύπτει επαρκώς απαιτήσεις της 20ετίας σε πόσιμο νερό των Δήμων Ρεθύμνου και Μυλοποτάμου. Παράλληλα, κατασκευάζονται αρδευτικά δίκτυα, συνολικού μήκους 61,4 χλμ., στο οροπέδιο Λασιθίου, για  την αξιοποίηση περίπου 13.400 στρεμμάτων καλλιεργουμένων εκτάσεων, που θα ολοκληρωθούν στις αρχές του 2026.

Στο Ηράκλειο, προχωρά η κατασκευή των αρδευτικών δικτύων που θα τροφοδοτούνται από το φράγμα της Πλακιώτισσας  και θα αρδεύουν περισσότερα από 30.000 στρέμματα. Στην περιοχή Παλαιοχώρας Χανίων, στον Δήμο Καντάνου Σελίνου, θα κατασκευαστεί νέα λιμνοδεξαμενή χωρητικότητας περίπου 3 εκατ. κ.μ., μαζί με συνοδά αντιπλημμυρικά έργα. Η μελέτη είναι εν εξελίξει και αναμένεται η έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Όρων. 

Σε εξέλιξη βρίσκεται επίσης και η διαδικασία κατασκευής των Δικτύων Άρδευσης Κεντρικού Αποκορώνα Χανίων, που θα καλύπτει συνολική καθαρή έκταση 3.500 στρεμμάτων. Σε διαγωνιστική φάση μέσω ανταγωνιστικού διαλόγου βρίσκεται και το ΣΔΙΤ του Ταυρωνίτη, προϋπολογισμού 267 εκατ. ευρώ. 

«Με πάνω από 30 φράγματα σε φάση κατασκευής ή ωρίμανσης σε όλη τη χώρα και πληθώρα άλλων υδραυλικών έργων υλοποιούμε ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα υδατικών έργων των τελευταίων δεκαετιών, με προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 2 δισεκατομμύρια», είπε εχθές ο κ. Δήμας.