ΕΕ: Σχέδιο 800 δισ. για αντι-drones και ενίσχυση άμυνας

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με τη σημερινή ομιλία της στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, αναφέρθηκε στις πρόσφατες παραβιάσεις του εναέριου χώρου και των κρίσιμων υποδομών κρατών-μελών από τη Ρωσία.

Αναφέρθηκε σε επεισόδια όπως η είσοδος ρωσικών MiG στην Εσθονία και η διέλευση drones πάνω από στρατηγικούς στόχους σε Γερμανία και Πολωνία, χαρακτηρίζοντάς τα ως τμήμα μιας «υβριδικής εκστρατείας» που στοχεύει στη διάσπαση της ΕΕ και στη μείωση της υποστήριξης προς την Ουκρανία.

Ο λόγος της φον ντερ Λάιεν θέτει τα θεμέλια για μια ισχυρότερη ευρωπαϊκή άμυνα, συνδυάζοντας τεχνολογία και οικονομία. Η επιτυχία εξαρτάται από την ικανότητα της ΕΕ να ξεπεράσει γραφειοκρατικές και τεχνολογικές προκλήσεις και να διατηρήσει ενότητα απέναντι στη Ρωσία. Η πρόκληση είναι μεγάλη και απαιτεί τόλμη και αποφασιστικότητα, με επόμενο κρίσιμο σημείο τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις 23 Οκτωβρίου.

Το πρόγραμμα «Προετοιμασία 2030»

Η φον ντερ Λάιεν παρουσίασε το πρόγραμμα «Προετοιμασία 2030», με προϋπολογισμό 800 δισ. ευρώ, το οποίο περιλαμβάνει το λεγόμενο «τείχος αντι-drones» και συνεργασία με το ΝΑΤΟ. Το σχέδιο εστιάζει σε τρεις πυλώνες:

Προστασία του εναέριου χώρου με καινοτόμα συστήματα.

Ανάπτυξη κρίσιμων ικανοτήτων μέσω συνεργασιών των κρατών-μελών.

Ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, με στόχο την οικονομική ανάπτυξη και την τεχνολογική καινοτομία.

Το «τείχος αντι-drones» προτείνεται ως οικονομική λύση για την αντιμετώπιση φθηνών όπλων, εμπνευσμένη από την εμπειρία της Ουκρανίας, αν και το κόστος παραμένει αδιευκρίνιστο.

Η ομιλία της φον ντερ Λάιεν αντικατοπτρίζει ρεαλισμό απέναντι στην αυξανόμενη ρωσική απειλή, αναγνωρίζοντας την μετάβαση από την παραδοσιακή άμυνα σε υβριδικές προκλήσεις. Η έμφαση στην ενότητα και στη συνεργασία με το ΝΑΤΟ θεωρείται θετική, όπως και η αναγνώριση της ανάγκης προστασίας των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.

Προκλήσεις και αμφιβολίες

Ωστόσο, εγείρονται σοβαρά ερωτήματα:

Η αποτελεσματικότητα του «τείχους αντι-drones» παραμένει αβέβαιη, λόγω της ταχέως εξελισσόμενης τεχνολογίας.

Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας απαιτεί γραφειοκρατική απλοποίηση και εξασφάλιση πρώτων υλών, γεγονός που μπορεί να καθυστερήσει την υλοποίηση.

Η δέσμευση του 65% των κονδυλίων του προγράμματος SAFE στην ΕΕ περιορίζει τη συνεργασία με μη ευρωπαϊκούς εταίρους, κρίσιμη για την τεχνολογική πρόοδο.

Η έλλειψη συγκεκριμένων μέτρων απέναντι στη Ρωσία αφήνει ανοιχτό το ερώτημα για το αν η ΕΕ θα επιλέξει στρατιωτική κλιμάκωση ή διπλωματία.

Ο πολυετής προϋπολογισμός απαιτεί νέους πόρους και μεγαλύτερη οικονομική συνεισφορά των κρατών-μελών, με τη Βαλτική να δηλώνει μέχρι στιγμής πλήρη υποστήριξη, λόγω εγγύτητας με τη Ρωσία.

Ποιος θα διοικεί το «τείχος αντι-drones»;

Το σχέδιο για το πανευρωπαϊκό σύστημα ανίχνευσης και εξουδετέρωσης drones εγείρει ερωτήματα για τον έλεγχο και τη διοίκησή του:

Θα έχει τον τελικό λόγο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη-μέλη ή το ΝΑΤΟ;

Πώς θα αντιμετωπιστούν οι πιθανές εσωτερικές διαιρέσεις, όπως οι φιλορωσικές τάσεις στην Ουγγαρία ή Σλοβακία;

Ποιος θα αποφασίζει την ενεργοποίηση του συστήματος σε περίπτωση κρίσης;

Χωρίς σαφές πλαίσιο διοίκησης, το «τείχος» μπορεί να ενισχύσει τις ρωγμές που η Ρωσία ήδη εκμεταλλεύεται.

Ρωσική στρατηγική και χρονοδιάγραμμα

Η ομιλία προϋποθέτει μακροπρόθεσμη ρωσική απειλή με ορίζοντα το 2030, όταν η ΕΕ θα έχει ολοκληρώσει τα εξοπλιστικά της προγράμματα. Ωστόσο, η Ρωσία, εξαντλημένη από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις κυρώσεις, πιθανόν χρειάζεται χρόνο για ανασυγκρότηση.

Η στρατηγική του Πούτιν φαίνεται να εστιάζει σε υβριδικές ενέργειες και δοκιμές αντιδράσεων, όπως οι ασκήσεις Zapad-2025, για να σπείρει διχασμό χωρίς ανοιχτή σύγκρουση.