Ο Τραμπ απειλεί με 100 % δασμούς κατά της Κίνας εξαιτίας των νέων περιορισμών στις εξαγωγές σπάνιων γαιών και η Wall Street τινάζεται στον αέρα
Ο Ντόναλντ Τραμπ επιστρέφει στην πρώτη γραμμή της αντιπαράθεσης ΗΠΑ-Κίνας, απειλώντας με ριζική κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου εξαιτίας των νέων περιορισμών που επέβαλε το Πεκίνο στις εξαγωγές κρίσιμων υλικών, τις λεγόμενες σπάνιες γαίες. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η απειλή του περιλαμβάνει δασμούς της τάξης του 100 % σε κινεζικά προϊόντα, που θα τεθούν σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου (ή και νωρίτερα), πρόσθετα στους ήδη υφιστάμενους δασμούς.
Η αιτία της αντιπαράθεσης είναι η απόφαση της Κίνας να εισαγάγει αυξημένους ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, μετάλλων απαραίτητων για την παραγωγή τεχνολογίας αιχμής, ενέργειας, όπλων και ηλεκτρονικών. Πιο συγκεκριμένα, η Κίνα προσέθεσε νέα στοιχεία στη λίστα με τα ελεγχόμενα υλικά (π.χ. Holmium, Erbium, Thulium, Europium, Ytterbium) και επέκτεινε τους περιορισμούς ώστε να καλύπτουν όχι μόνο τις πρώτες ύλες αλλά και τεχνολογίες εξόρυξης, επεξεργασίας, μαγνητών και ανακύκλωσης.
Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social, ο Τραμπ χαρακτήρισε τις κινήσεις αυτές ως «εχθρικές» και προειδοποίησε ότι οι ΗΠΑ θα «αντεπιτεθούν οικονομικά». Ανακοίνωσε, επίσης, πως δεν θεωρεί ότι υπάρχει πια λόγος να πραγματοποιηθεί η συνάντηση με τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ που είχε προγραμματιστεί στη Νότια Κορέα, αν και δεν την έχει επίσημα ακυρώσει.,
Στην αγορά, η αντίδραση ήταν άμεση και έντονη: οι δείκτες στη Wall Street κατέγραψαν άνοδο στις αρχές της συνεδρίασης, αλλά στη συνέχεια υποχώρησαν σημαντικά. Ο Dow Jones κατέγραψε πτώση 0,30 %, ο Nasdaq 0,86 %, ενώ ο S&P 500 υποχώρησε 0,50 %.
Η στρατηγική της Κίνας και οι γεωπολιτικές συνέπειες
Η κίνηση της Κίνας να ενισχύσει τον έλεγχο των εξαγωγών σπάνιων γαιών δεν φαίνεται τυχαία. Η χώρα αυτή κυριαρχεί παγκοσμίως στην επεξεργασία και εξαγωγή αυτών των υλικών, και πλέον αξιοποιεί αυτό το πλεονέκτημα ως γεωπολιτικό όπλο.
Το σημαντικό είναι ότι οι νέοι περιορισμοί δεν περιορίζονται στην πρώτη ύλη. Περιλαμβάνουν επίσης τεχνολογίες επεξεργασίας, ανακύκλωσης και μαγνητών, ενώ ακόμη και προϊόντα που χρησιμοποιούν σπάνιες γαίες -έστω και αν συναρμολογούνται εκτός Κίνας- θα απαιτούν άδεια εξαγωγής. Επιπλέον, η Κίνα θα απορρίπτει αιτήσεις εξαγωγής για τεχνολογίες που σχετίζονται με στρατιωτικές ή ευαίσθητες χρήσεις.
Αυτή η στρατηγική τροφοδοτεί το φόβο ότι η Κίνα επιδιώκει να «δέσει» την παγκόσμια αλυσίδα παραγωγής τεχνολογικών προϊόντων γύρω από την ίδια, δυσχεραίνοντας τη μετάβαση άλλων χωρών σε εναλλακτικές πηγές προμηθειών.
Από την άλλη, οι ΗΠΑ βρίσκονται υπό πίεση: η μειωμένη πρόσβαση σε σπάνιες γαίες μπορεί να πλήξει κρίσιμους τομείς όπως η αμυντική βιομηχανία, η αυτοκινητοβιομηχανία (με ηλεκτρικά αυτοκίνητα) και η παραγωγή chip. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Τραμπ επιδιώκει να αντιστρέψει την εξάρτηση των ΗΠΑ, μέσω δασμών αλλά και ελέγχων σε κρίσιμο λογισμικό.
Μια σαφής ένδειξη της στροφής είναι η κίνηση της εταιρείας MP Materials, η οποία μάλιστα ανακοίνωσε ότι σταμάτησε τις αποστολές υλικών προς την Κίνα λόγω των δασμών και πλέον επικεντρώνεται στην εξόρυξη και επεξεργασία στην ίδια τη χώρα. Η MP Materials έχει ήδη ξεκινήσει να παράγει μετάλλια NdPr (νεοδύμιο/πρασεοδύμιο) στις ΗΠΑ, ενισχύοντας την προσπάθεια για ανεξαρτητοποίηση από την εφοδιαστική αλυσίδα της Κίνας.
Αλλά αν η ένταση κλιμακωθεί περαιτέρω, η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει. Η αύξηση πάνω από 100 % σε δασμούς θα μετακυλιστεί εν μέρει στους καταναλωτές, θα επιβαρύνει αλυσίδες παραγωγής και θα αυξήσει το κόστος εισροών για εταιρείες υψηλής τεχνολογίας.
Τι μέλλει γενέσθαι – Η κρίσιμη περίοδος μπροστά μας
Το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικό για τη συνέχεια του εμπορικού πολέμου. Αν οι ΗΠΑ εφαρμόσουν τη δέσμευση για 100 % δασμούς την 1η Νοεμβρίου, και παράλληλα ελέγχους στο κρίσιμο λογισμικό, τότε οι επιπτώσεις θα είναι ευρύτερες και πιο επώδυνες.
Η Κίνα, από την πλευρά της, έχει ήδη διαμηνύσει ότι θα προχωρήσει στα νέα της μέτρα αμέσως και ότι θα αντιμετωπίζει με αυστηρότητα τις αιτήσεις που αφορούν προϊόντα με δυνητική στρατιωτική χρήση.
Αν η ένταση δεν αποκλιμακωθεί, ένα παλιό μοτίβο αναμένεται να επαναληφθεί. Αντιμέτρα από την Κίνα (δασμοί, περιορισμοί εισαγωγών), αντίδραση των ΗΠΑ και εντεινόμενος εμπορικός πόλεμος. Η διαφορά τώρα είναι ότι οι σπάνιες γαίες, δεδομένης της τεχνολογικής εποχής, έχουν καταστεί πεδίο υψηλού συμβολισμού και κρίσιμης στρατηγικής.
Τα επόμενα βήματα που θα παρακολουθήσουμε είναι: η επίσημη ανακοίνωση των ΗΠΑ για τους νέους δασμούς, η αντίδραση της Κίνας με νέα μέτρα, οι διεθνείς επιπτώσεις, ιδίως στην Ευρώπη και στις αλυσίδες εφοδιασμού, και η στάση των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών που στηρίζονται σε σπάνιες γαίες.
Σε κάθε περίπτωση, το σκηνικό μοιάζει ήδη διαμορφωμένο. ΗΠΑ και Κίνα βρίσκονται αντιμέτωπες σε ένα γεωπολιτικό παιχνίδι πολύ υψηλών στοιχημάτων και ο χρόνος θα αποκρυσταλλώσει ποιοι θα υποκύψουν σε κόστος και ποιοι θα καταφέρουν να αντισταθούν.
Διαβάστε επίσης: G7 – ΕΕ: Σχέδιο κατώτατων τιμών και φόρων στις κινεζικές σπάνιες γαίες