«Καλλικράτης»: Αίτημα στο ΥΠΕΣ για επανασύσταση πέντε δήμων και διάσπαση μεγάλου νησιωτικού

«Καλλικράτης»: Με ανανεωμένη ένταση και επιμονή επανέρχονται στο προσκήνιο οι εκπρόσωποι πρώην Δήμων, ζητώντας από το υπουργείο Εσωτερικών την αναθεώρηση του σχεδίου «Καλλικράτης». Συγκεκριμένα, αιτήματα για διορθωτικές παρεμβάσεις και επανασύσταση των παλιών διοικητικών ενοτήτων καταθέτουν οι εκπρόσωποι των πρώην Δήμων Σοχού, Κρύας Βρύσης, Μακρύ Γιαλού, Φιλιατρών, Αράχοβας, καθώς και περιοχών της Ρόδου. Οι τοπικές κοινωνίες εκφράζουν την απογοήτευσή τους για τις συνέπειες της διοικητικής ενοποίησης, κάνοντας λόγο για υποβάθμιση της εκπροσώπησης και μείωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Το αίτημά τους αφορά την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου και την επανεξέταση των συνενώσεων που επιβλήθηκαν στο πλαίσιο της διοικητικής μεταρρύθμισης.

Οι εκπρόσωποι των παραπάνω περιοχών μέσω του Πανελλήνιου Συλλόγου για την Επανασύσταση των Δήμων ζητούν από την ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών, στις περιπτώσεις Σοχού, Κρύας Βρύσης, Μακρύ Γιαλού, Φιλιατρών και Αράχοβας την επανασύσταση των δήμων τους, οι οποίοι με καταργήθηκαν με τις συγχωνεύσεις που έφερε το σχέδιο “Καλλικράτης”. Στη δε περίπτωση της Ρόδου το επίδικο αφορά στη διάσπαση του Δήμου σε περισσότερες οντότητες.

Ο Σύλλογος για την Επανασύσταση των Δήμων απευθύνθηκε με επιστολή προς τον υπουργό Εσωτερικών κ. Θεόδωρο Λιβάνιο στις 22 Φεβρουαρίου του 2025 ρωτώντας για την πρόοδο ως προς τις δεσμεύσεις Βορίδης για την εκτίμηση των αιτημάτων για τις έξι περιοχές, την ενημερότητα της επιτροπής σύνταξης του νέου Αυτοδιοικητικού Κώδικα. Ακόμα ο κ. Λιβάνιος ερωτήθηκε “τι προτίθεται να πράξει η Επιτροπή και το Υπουργείο Εσωτερικών για να δοθεί επιτέλους λύση σε αυτό το μείζον πρόβλημα, και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα οποιασδήποτε σχετικής ενέργειας”, με την ανησυχία του συλλόγου να είναι έκδηλη για το μέλλον των αιτημάτων τους. Ο Σύλλογος παράλληλά με την έγγραφη έκφραση των αιτημάτων του ζητά συνάντηση με την επιτροπή και ενημέρωση για την προθέσεις της. Πλέον ο Σύλλογος επανέρχεται και ζητά συγκεκριμένες απαντήσεις από την ηγεσία του ΥΠΕΣ.

Υπενθυμίζεται ότι οι εκπρόσωποι έχοντας σχετικές αποφάσεις θεσμικών οργάνων με τις οποίες αντανακλάται το κυρίαρχο ενδιαφέρον και η βούληση των δημοτών είχαν απευθυνθεί τα προηγούμενα χρόνια στον τότε Υπουργό Εσωτερικών κ. Μάκη Βορίδη με σκοπό να προωθηθούν οι προτεινόμενες διορθωτικές αλλαγές στην αρχιτεκτονική της τοπικής αυτοδιοίκησης. Στο αίτημα του Συλλόγου ο τότε Υπουργός Εσωτερικών κ. Μάκης Βορίδης στις 28 Μαρτίου του 2023 ανέθεσε την διάθεσή του για επανεκτίμηση σε αόριστο χρόνο καθότι “η παρούσα Κυβέρνηση δε διαθέτει τον επαρκή νομοθετικό χρόνο για την εν λόγω επανεκτίμηση”. Υπενθυμίζεται ότι η χώρα βρισκόταν σε προεκλογικό κλίμα με τις φήμες για την επερχόμενες εκλογές να ποικίλλουν και την τετραετία να συμπληρώνεται στο επόμενο τρίμηνο

Σχέσεις από απόσταση

Η λογική πίσω από τις προτεινόμενες διορθώσεις είναι η απουσία της απαιτούμενης προσδοκώμενης ωφέλειας της συγκέντρωσης των αρμοδιοτήτων σε μεγαλύτερες οργανωτικές δομές στις παραπάνω περιπτώσεις. Η υπερδεκαετής εφαρμογή του “Καλλικράτη” κατέδειξε στις εν λόγω περιοχές την αναποτελεσματικότητα των μεγάλων οργανωτικών δομών σε περιοχές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στο γεωγραφικό τους ανάγλυφο, όπου η πρόσβαση είναι δύσκολη, οι αποστάσεις από το δημοτικό κέντρο μεγάλες κάνοντας έτσι την απόλαυση των υπηρεσιών του δήμου και την εξυπηρέτησή τους δυσχερέστερη.

Για παράδειγμα, στα Φιλιατρά οι πολύ μεγάλες αποστάσεις των Κοινοτήτων από την έδρα του Δήμου, φτάνουν και τα 40 χιλιόμετρα και με χρόνο μετακίνησης από 30 έως 60 λεπτά. Ενώ στην Αράχοβα της υψηλής τουριστικής ανάπτυξης και επισκεψιμότητας, η απόσταση από το Δίστομο και την Αντίκυρα συνδυάζεται με ένα προβληματικό οδικό δίκτυο.

Εκτός του γεωγραφικού αναγλύφου και των αποστάσεων κρίσιμος προβληματισμός αναδεικνύεται και από την χαώδη κατάσταση που επικρατεί χωρικά στην κατανομή των αρμοδιοτήτων. Στο Μακρύ Γιαλό, ο πρώην δήμος χωρίστηκε στα δύο και μοιράστηκε στους Δήμους Ιεράπετρας και Σητείας.

Παρέμβαση ΚΕΔΕ στο υπουργείο Ναυτιλίας για την αλλαγή του πλαισίου ναυαγοσωστικής κάλυψης
Η Κρύα Βρύση, υποσύνολο πλέον του Δήμου Πέλλας δεν αντίκρισε την ανάπτυξη που θα περίμενε από τη συγκέντρωση των αρμοδιοτήτων και την εξάσκησή τους από τον Δήμο Πέλλας. Εν προκειμένω στην διάψευση των προσδοκιών συνδράμει η συνολικότερη παρακμή της ευρύτερης περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας κατά την περίοδο των μνημονίων, αλλά και αργότερα με την απολιγνιτοποίηση και την ενεργειακή μετάβαση που αποφάσισε η κεντρική κυβέρνηση.

Υπήρχαν και περιπτώσεις Δήμων που λειτουργούσαν ως μοντέλα υγιών δήμων πριν τη μεταρρύθμιση του Καλλικράτη, όπως ο Δήμος Σοχού. “Είχε αποτελέσει προ του Καλλικράτη πρότυπο μοντέλο αυτοδιοίκησης, όντας υγιής δήμος, με μηδενικά χρέη και ιδιαίτερα αυξημένη κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα. Μετά την εφαρμογή του «Καλλικράτη», παρατηρήθηκε ραγδαία υποβάθμιση του επιπέδου εξυπηρέτησης των πολιτών της δημοτικής ενότητας Σοχού” σημειώνει σχετική έκθεση του συλλόγου. Παράλληλα, μέχρι και οι ίδιες οι δημοτικές αρχές με τις οποίες έχει συνενωθεί ο Δήμος Σοχού συναινούν στην επανασύστασή του.

Η Ρόδος και η Κέρκυρα

Ο Δήμος Ρόδου ταλανίζεται από σχετικά παρόμοια προβλήματα με τους υπόλοιπους δήμους που αιτούνται την επανασύστασή τους με την συντήρηση του επαρχιακού οδικού δικτύου, την παρεμβολή ορεινών όγκων και τις μεγάλες αποστάσεις να δυσχεραίνουν την επικοινωνία του δημοτικού κέντρου με τις υπόλοιπες περιοχές του νησιού. Στη Ρόδο η απόσταση παντρεύεται με τον συνδυασμό της μεγάλης έκτασης του νησιού σε συνδυασμό με την υψηλή πληθυσμιακή του πυκνότητα. Υπό τις συνθήκες αυτές το δόγμα “ένα νησί, ένας δήμος” που εφαρμόστηκε σαν κεντρική φιλοσοφία του Καλλικράτη δεν ενδείκνυται για όλα τα μεγέθη. Σε άλλες περιπτώσεις σε μεγάλα νησιά της χώρας, όπως η Κέρκυρα, παρατηρείται σχετική γεωγραφική κατάτμηση σε 3 δήμους σε βορρά, κέντρο και νότο

Η αρχική απάντηση του Υπουργού

Στο αίτημα του Συλλόγου ο τότε Υπουργός Εσωτερικών κ. Μάκης Βορίδης στις 28 Μαρτίου του 2023 ανέθεσε την διάθεσή του για επανεκτίμηση σε αόριστο χρόνο καθότι “η παρούσα Κυβέρνηση δε διαθέτει τον επαρκή νομοθετικό χρόνο για την εν λόγω επανεκτίμηση”. Υπενθυμίζεται ότι η χώρα βρισκόταν σε προεκλογικό κλίμα με τις φήμες για την επερχόμενες εκλογές να ποικίλλουν και την τετραετία να συμπληρώνεται στο επόμενο τρίμηνο.