Ηλεκτρική διασύνδεση: Σύγκρουση στην Κύπρο για το καλώδιο

Κύπρος: Την έντονη δυσφορία της Αθήνας προκάλεσαν οι δηλώσεις του Κύπριου υπουργού Οικονομικών, ο οποίος χαρακτήρισε «μη βιώσιμο» το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου.

Ο αντιπρόεδρος και υπουργοί της ελληνικής κυβέρνησης κάλεσαν με έμφαση τη Λευκωσία να ξεκαθαρίσει άμεσα τη στάση της. Σύμφωνα με την Καθημερινή, στο εσωτερικό της κυπριακής κυβέρνησης διαμορφώνονται δύο γραμμές: η μία αντιτίθεται στο έργο, ενώ η άλλη –εκφραζόμενη από τον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου– το στηρίζει.

Ο πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, αποφεύγοντας και χθες Τετάρτη να δώσει σαφή απάντηση, περιορίστηκε να δηλώσει πως η Λευκωσία θέλει τη διασύνδεση, τονίζοντας όμως ότι για να είναι βιώσιμη πρέπει ο ΑΔΜΗΕ να υλοποιήσει συγκεκριμένες δεσμεύσεις.

Την ίδια ώρα, στην Τουρκία φαίνεται πως παρακολουθούν το θέμα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Η ηλεκτρική διασύνδεση διχάζει τη Λευκωσία

Οι ενστάσεις που διατύπωσε ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός για τον πυρήνα του ενεργειακού έργου διασύνδεσης της Κύπρου με τα ευρωπαϊκά ηλεκτρικά δίκτυα μέσω Ελλάδας ενέτειναν το κλίμα αβεβαιότητας που υπάρχει για το έργο, το οποίο φιλοδοξεί να τερματίσει την ενεργειακή απομόνωση του τελευταίου κράτους – μέλους της ΕΕ.

Όπως αναφέρει η Καθημερινή, οι αναφορές του κ. Κεραυνού αποτελούν επισημοποίηση των «στρατοπέδων» που υπάρχουν εντός της κυπριακής κυβέρνησης ως προς την ανάγκη η Κύπρος να έχει συμμετοχή στην υλοποίηση του έργου. Οι διαφορετικές οπτικές γωνίες από τις οποίες αξιολογούν το ηλεκτρικό καλώδιο δυο υπουργοί της κυβέρνησης, εκτός από τον αντίκτυπο σε Αθήνα, Βρυξέλλες και επενδυτικό κοινό, αργά αλλά σταθερά προκαλούν πονοκέφαλο στο Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία, το οποίο μέχρι σήμερα αναβάλλει να τοποθετηθεί προς τη μια ή την άλλη πλευρά, κάτι που δεν θα αποφύγει αν η κατάσταση δεν ομαλοποιηθεί. Η κατάσταση ήδη έχει αντίκτυπο και εκτός Κύπρου.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, ερωτηθείς αν υπάρχουν διαφορές με την ελληνική πλευρά, περιορίστηκε να απαντήσει πως «υπάρχουν υποχρεώσεις που έχει αναλάβει ο ΑΔΜΗΕ, και για να είναι βιώσιμο το έργο, αυτές τις υποχρεώσεις πρέπει να τις υλοποιήσει».

Την ίδια ώρα, στο Λουξεμβούργο, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία άνοιξε ποινικό φάκελο διερεύνησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου, μια κίνηση που, αναλόγως των ευρημάτων, ενδεχομένως να προκαλέσει επιπρόσθετες αναταράξεις. Ταυτόχρονα, στη Λευκωσία, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας τοποθετήθηκε ακροθιγώς για τις αρνητικές τοποθετήσεις του Μάκη Κεραυνού στο ηλεκτρικό καλώδιο.

Οι αρνητικές απόψεις Κεραυνού για το ηλεκτρικό καλώδιο αποτελούσαν κοινό μυστικό στην κυπριακή πρωτεύουσα από τον Σεπτέμβριο του 2024, όταν χρειάστηκε η παρέμβαση Αθηνών – Λευκωσίας σε πολιτικό επίπεδο, προκειμένου να πέσουν οι τόνοι αντιπαράθεσης μεταξύ ΑΔΜΗΕ και ρυθμιστικών Αρχών της Κύπρου.

Παρά τη φαινομενική νηνεμία που επιτεύχθηκε τότε με την υπογραφή μνημονίου κατανόησης, ο Κύπριος ΥΠΟΙΚ δεν μετακινήθηκε από τις απόψεις του ότι η Κύπρος δεν μπορεί να συμμετάσχει σε έργο αμφιβόλου, κατά τον ίδιο, οικονομικής βιωσιμότητας.

Απόψεις που ήρθαν σε σύγκρουση με αυτές του Κύπριου υπουργού Ενέργειας Γιώργου Παπαναστασίου, ένθερμου υποστηρικτή της ηλεκτρικής διασύνδεσης και με πρωτεύοντα ρόλο, προκειμένου ο ΑΔΜΗΕ να πάρει τα ηνία υλοποίησης του έργου από την EuroAsia Interconnector του Κύπριου επιχειρηματία Νάσου Κτωρίδη.

Η θέση Χριστοδουλίδη

Αυτό που προκαλεί εύλογες απορίες από τη σκηνικό που έχει διαμορφωθεί είναι η στάση του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη. Επισήμως η θέση της Λευκωσίας ως προς το ενεργειακό έργο παραμένει αμετάβλητη.

Το ηλεκτρικό καλώδιο αποτελεί κομβική ενεργειακή υποδομή για την Κύπρο, που εκτός από την επίλυση του ενεργειακού της, προσδίδει στο νησί και γεωπολιτική αξία στην Ανατολική Μεσόγειο. «Η θέση της Λευκωσίας είναι ξεκάθαρη, η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ενιαία. Το έργο είναι στρατηγικής σημασίας. Η βιωσιμότητά του εξαρτάται από την υλοποίηση δεσμεύσεων που έχει αναλάβει ο φορέας υλοποίησης, που είναι ο ΑΔΜΗΕ και αναμένουμε την υλοποίηση των συγκεκριμένων δεσμεύσεων», ανέφερε χθες Τετάρτη ο κ. Χριστοδουλίδης, ο οποίος ωστόσο δεν τοποθετήθηκε επί των όσων δημοσίως ανέφερε ο ΥΠΟΙΚ στην «Καθημερινή» της Κύπρου.

Ωστόσο, στο πολιτικό παρασκήνιο της Λευκωσίας διίστανται οι απόψεις για τις πραγματικές επιδιώξεις της κυπριακής πλευράς. Όσο ο αρνητισμός Κεραυνού παρέμενε στο παρασκήνιο, η απουσία προεδρικής παρέμβασης αποδιδόταν σε λόγους διατήρησης ισορροπιών εντός του κυβερνητικού σχήματος. Στη συνέχεια, στο πολιτικό παρασκήνιο γινόταν έντονος λόγος πως η κυπριακή πλευρά κάνει δεύτερες σκέψεις για τη συμμετοχή της στον GSI και πως δημιουργεί το αναγκαίο υπόβαθρο απεγκλωβισμού της.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί πως γινόταν λόγος και για έντονες πιέσεις επιχειρηματιών από τον χώρο παραγωγής ΑΠΕ, που θεωρούν το καλώδιο ως ανταγωνιστή της.

Πολιτικά παιχνίδια

Το παζλ των κινήσεων που γίνονται στη Λευκωσία συμπληρώνουν πολιτικές απόψεις πως οι κινήσεις που γίνονται εντός της κυπριακής κυβέρνησης δεν είναι τίποτα άλλο από κινήσεις τακτικής, προκειμένου η κυπριακή πλευρά να εξασφαλίσει ευνοϊκότερη θέση στο σχήμα που θα υλοποιήσει, αλλά και θα εκμεταλλεύεται εμπορικά το ηλεκτρικό καλώδιο.

Η τακτική αυτή έγινε ορατή όταν ο ΑΔΜΗΕ πίεζε για λήψη ρυθμιστικών αποφάσεων σε Κύπρο και Ελλάδα τόσο για την ανάκτηση εξόδων του έργου από τους καταναλωτές, όσο κια για το βάρος που θα επωμισθεί κάθε πλευρά στην περίπτωση μη υλοποίησης του έργου.

Εάν και εφόσον ο Κύπριος ΥΠΟΙΚ δεν προχωρήσει άμεσα στην εκταμίευση της 1ης δόσης των 25 εκατ. ευρώ προς τον ΑΔΜΗΕ που έχουν εγκριθεί από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου, θεωρείται βέβαιο πως θα ξεσπάσει νέα κρίση, με μια νέα πολιτική παρέμβαση ορατή. Σε αυτήν την περίπτωση, ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα αναγκαστεί να ξεκαθαρίσει το τοπίο, πράγμα το οποίο ενδεχομένως μα προκαλέσει κυβερνητικές απώλειες.

Εκτός από τα ζητήματα που έχουν προκύψει στο κυβερνητικό στρατόπεδο στη Λευκωσία και τις οικονομικές εκκρεμότητες του ΑΔΜΗΕ με την κυπριακή πλευρά, η ηλεκτρική διασύνδεση εισέρχεται σε φάση αβεβαιότητας και από έρευνα που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για το ηλεκτρικό καλώδιο. Τις ανακοινώσεις έκανε ο ίδιος ο κ. Χριστοδουλίδης έπειτα από ενημέρωση που είχε από τη Νομική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αναφέρθηκε σε διάφορες καταγγελίες που έχουν γίνει, οι οποίες διερευνήθηκαν και αποφασίστηκε να ανοίξει φάκελος για ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα.

Μήνυμα της Αθήνας: «Η κυπριακή κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει τη θέση της»

Από την πλευρά της, η Αθήνα έστειλε σαφές μήνυμα προς την Κύπρο να ξεκαθαρίσει τη θέση της σχετικά με το εάν θέλει ή όχι την υλοποίηση του GSI.

«Το καλώδιο αυτό είναι ενταγμένο στον ευρωπαϊκό ενεργειακό σχεδιασμό. Δεν είναι εθνικό σχέδιο της Ελλάδας. Αφορά τις διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αποτελεί επομένως πρότζεκτ ευρωπαϊκής προτεραιότητας», τόνισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στην ΕΡΤ.

«Έχουν υπάρξει κατά καιρούς συζητήσεις μεταξύ των δύο κυβερνήσεων. Είναι ένα σχέδιο από το οποίο κυρίως ωφελημένη, κατά τη δική μας άποψη, είναι η Κύπρος. Για λόγους νομίζω προφανείς, αίρεται η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου. Από εκεί και πέρα, η δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης είναι πάρα πολύ συγκεκριμένη. Έχει εκφραστεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, όχι μόνο με δηλώσεις, αλλά και με συγκεκριμένες κινήσεις από επιμέρους υπουργεία και δημόσιους φορείς, αλλά απομένει να ξεκαθαριστεί τι θέλει να κάνει και η Κύπρος», προσέθεσε.

«Όσον αφορά στην Ελλάδα, επαναλαμβάνω, η δέσμευσή μας είναι δεδομένη. Η κυπριακή κυβέρνηση είναι αυτή, μετά και τη δήλωση που έκανε ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου που πρέπει να αποσαφηνίσει τη στάση της», κατέληξε.

«Κανένα βήμα πίσω από την Αθήνα», ξεκαθαρίζουν διπλωματικές πηγές όσον αφορά το έργο του Great Sea Interconnector. Ειδικότερα, η πρόθεση της Αθήνας είναι να συνεχιστεί κανονικά το έργο βάσει προγραμματισμού καθώς έχει και την ευρωπαϊκή υποστήριξη, όπως τόνισε η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Λάνα Ζωχιού.

Συγκεκριμένα, η Λάνα Ζωχιού αναφέρει:

«Η ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο και το Ισραήλ είναι ένα έργο γεωστρατηγικής σημασίας. Έχει εξασφαλίσει την ευρωπαϊκή υποστήριξη. Το έργο αυτό πέρα από την ευρωπαϊκή υποστήριξη, εδράζεται στο Διεθνές Δίκαιο. Το έργο θα προχωρήσει βάσει προγραμματισμού».

«Οι δηλώσεις που αμφισβητούν τη βιωσιμότητα του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο στέλνουν αμφίσημο μήνυμα», ανέφερε στην ΕΡΤ και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου.

Ο κ. Παπασταύρου επεσήμανε ότι δημιουργούνται εύλογα ερωτηματικά, «ιδιαίτερα όταν το έργο αυτό είναι στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο καθώς θα τερματίσει την ενεργειακή της απομόνωση, και επίσης όταν στις 31 Ιουλίου, η ρυθμιστική Αρχή της Κύπρου, η ΡΑΕΚ, ενέκρινε τα 25 εκατ. για την υλοποίηση του έργου. Συμμετέχει δε στις τακτικές εβδομαδιαίες τηλεφωνικές επικοινωνίες που γίνονται με την Επιτροπή και τον Έλληνα ρυθμιστή για την υλοποίηση του έργου».

Ο υπουργός αποκάλυψε επίσης ότι η Ελλάδα δεν έχει δει τις εκθέσεις που επικαλείται ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών και κάλεσε την κυπριακή πλευρά να «ξεκαθαρίσει τη θέση της».

Πρόσθεσε ότι το θέμα θα συζητηθεί την Πέμπτη στην Κοπεγχάγη, όπου θα παρευρεθεί ο Έλληνας υφυπουργός Νίκος Τσάφος.

Σε ερώτηση για το αν το γεγονός πως η Τουρκία έχει εκφράσει τις αντιρρήσεις της για την πραγματοποίηση του έργου έχει παίξει κάποιο ρόλο, ο κ. Παπασταύρου απάντησε ότι «εδώ μιλάμε για τη βιωσιμότητα του έργου, που είναι πολύ πιο πριν από αυτό».

Ερωτηθείς τέλος αν η Κύπρος κάνει πίσω, τότε το έργο πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί, ο κ. Παπασταύρου είπε λακωνικά:

«Η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου περνά και από την Κύπρο».