Η ελληνική ακτοπλοΐα σε σταυροδρόμι: Περιβαλλοντικές υποχρεώσεις και υψηλό κόστος πιέζουν τα δρομολόγια

Με αυξημένο λειτουργικό κόστος, ενεργειακές πιέσεις και εποχικότητα, οι ακτοπλοϊκές εταιρείες αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις, ενώ η κυβέρνηση προωθεί μέτρα για «πράσινες» επενδύσεις και συγκράτηση των ναύλων.

Η ελληνική ακτοπλοΐα συνεχίζει να δέχεται ισχυρές πιέσεις από το αυξημένο κόστος λειτουργίας, την εφαρμογή των ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών κανονισμών και την εποχικότητα της επιβατικής κίνησης. Το Υπουργείο Ναυτιλίας ανταποκρίνεται με διεθνείς μειοδοτικούς διαγωνισμούς για τις άγονες γραμμές και μέτρα όπως η μείωση των λιμενικών τελών, ενώ ο κλάδος ζητά ειδικό ταμείο και ανανέωση στόλου για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις.

Η ελληνική ακτοπλοΐα αντιμετωπίζει αυξημένο λειτουργικό κόστος και μειωμένη ζήτηση κατά τους χειμερινούς μήνες. Οι περιβαλλοντικές υποχρεώσεις της ΕΕ, το ενεργειακό κόστος και η εποχικότητα πιέζουν τα περιθώρια βιωσιμότητας των γραμμών.

Ως αντίβαρο, το Υπουργείο Ναυτιλίας έχει προκηρύξει διεθνή μειοδοτικό διαγωνισμό για τετραετείς συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας στις άγονες γραμμές, που θα διεξαχθεί στις 4 Νοεμβρίου 2025. Οι νέες συμβάσεις στοχεύουν στη δημιουργία προβλεψιμότητας και οικονομικής ασφάλειας για τις εταιρείες, διευκολύνοντας επενδύσεις σε «πράσινα» πλοία και βελτίωση της ακρίβειας των δρομολογίων για τους επιβάτες.

Η εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (EU ETS) έχει ήδη επιβαρύνει τις γραμμές της Κρήτης, καθώς οι εταιρείες καλούνται να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών CO₂. Από το 2029, η πλήρης ένταξη όλων των ελληνικών γραμμών στο καθεστώς ETS και στον κανονισμό FuelEU Maritime θα ενισχύσει τις υποχρεώσεις για μείωση της έντασης άνθρακα από τα καυσαέρια των πλοίων.

Σύμφωνα με ναυτιλιακούς παράγοντες, το ημερήσιο κόστος λειτουργίας ενός συμβατικού πλοίου φτάνει έως και 79.800 ευρώ, με τη μεγαλύτερη επιβάρυνση να προέρχεται από το καύσιμο. Οι δαπάνες πληρώματος, συντήρησης, ασφάλειας και λιμενικών τελών διαμορφώνουν επιπλέον σημαντικό κόστος, γεγονός που δυσχεραίνει τις επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών.

Η κυβέρνηση έχει ήδη εφαρμόσει μέτρα ανακούφισης, όπως η μείωση των λιμενικών τελών κατά 50% για τις συμβατικές γραμμές από 1η Μαΐου 2025 έως 30 Απριλίου 2026, με στόχο τη συγκράτηση των εισιτηρίων και την υποστήριξη του κλάδου εν μέσω υψηλών λειτουργικών εξόδων.

Ο πρόεδρος του ΣΕΕΝ, Διονύσης Θεοδωράτος, υπογραμμίζει την ανάγκη για επανεξέταση της πολιτικής δρομολογήσεων και του θεσμικού πλαισίου, τονίζοντας ότι το 70% του τζίρου πραγματοποιείται τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ τον χειμώνα τα συμβατικά πλοία καλούνται να συνδέουν τα νησιά με χαμηλή επιβατική κίνηση και υψηλό κόστος. Παράλληλα, επισημαίνει ότι η Ελλάδα διατηρεί τον υψηλότερο ΦΠΑ στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια στην Ευρώπη, γεγονός που επιβαρύνει περαιτέρω τους επιβάτες.

Η ελληνική ακτοπλοΐα βρίσκεται σε σταυροδρόμι: Καλείται να συνδυάσει τη συμμόρφωση με περιβαλλοντικές υποχρεώσεις, την κοινωνική της αποστολή και την ανταγωνιστικότητα, χωρίς μόνιμα χρηματοδοτικά εργαλεία. Οι επενδύσεις σε νέους στόλους και η τεχνολογική αναβάθμιση, υπολογιζόμενες σε δισεκατομμύρια ευρώ, καθίστανται πλέον επιτακτικές για τη βιωσιμότητα του κλάδου.