ΒΟΑΚ: Διόδια από την περίοδο της κατασκευής φέρνει η σύμβαση παραχώρησης

Αποζημίωση ως 400,7 εκατ. ευρώ θα καταβάλει το δημόσιο για τα «σκιώδη διόδια» της 35ετούς παραχώρησης του ΒΟΑΚ. Η σύμβαση που κατατέθηκε, εχθές, προς κύρωση στη Βουλή προβλέπει μια ακόμη πρωτοτυπία, καθώς σταθμοί διοδίων θα στηθούν ήδη από τη φάση της κατασκευής,  «για λόγους εμπέδωσης στους χρήστες της επιβολής διοδίων τελών για τη χρήση του αυτοκινητόδρομου».

Χρ. Δήμας: Νέα έργα σε ΒΟΑΚ και υδάτινους πόρους άνω των 2,5 δισ. ευρώ

Για να βγει το ταμείο για το τεράστιο έργο, αξίας 1,75 δισ. ευρώ, η πρόβλεψη των διοδίων από την περίοδο «μερικής λειτουργίας» είχε περάσει μέχρι σήμερα κάτω από τα ραντάρ. Όπως ορίζεται στη σύμβαση, προϋπόθεση για να εγκατασταθούν οι προσωρινοί μετωπικοί σταθμοί διοδίων αποτελεί να έχουν ολοκληρωθεί τρία συγκεκριμένα τμήματα του έργου. Πρόκειται για τα τμήματα Βρύσες/Βάμος – Ατσιπόπουλο και Αμάρι – Σκαλέτα/Λατζιμά μήκους 34,4 χλμ., Φόδελε – Λινοπεράματα μήκους 13 χλμ. και Σούδα – Α/Κ Βρυσών/Βάμου μήκους 25,15. 

Τα προσωρινά μετωπικά διόδια θα καταργηθούν, όπως προβλέπεται, με την ολοκλήρωση της περιόδου μελέτης-κατασκευής, συμβατικής διάρκειας ως 60 μηνών, καθώς και με την εφαρμογή της αναλογικής χρέωσης. Κατά την περίοδο μερικής λειτουργίας δεν θα καταβάλλονται σκιώδη διόδια στον παραχωρησιούχο.

Τα «σκιώδη διόδια»

Την ίδια στιγμή, για πρώτη φορά, μπήκε εξαρχής στην εξίσωση της παραχώρησης η επιδότηση της λειτουργίας ενός αυτοκινητόδρομου, διότι ο κυκλοφοριακός φόρτος δεν είναι τόσο υψηλός ώστε να καλύπτει τις δανειακές υποχρεώσεις του αναδόχου και τη συντήρηση που απαιτεί μια τόσο βαριά υποδομή. Έτσι, το ποσό που επέλεξε να «μετακυλήσει» ο ανάδοχος στο δημόσιο, αναλαμβάνοντας το αντίστοιχο ρίσκο, βάρυνε και στο πλαίσιο της αξιολόγησης των προσφορών.

Στη σύμβαση προσδιορίζεται επακριβώς ο μηχανισμός καταβολής στον παραχωρησιούχο των «σκιωδών διοδίων» για κάθε διέλευση στον αυτοκινητόδρομο. Βάσει και της προσφοράς της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, το ύψος της αποζημίωσης ανέρχεται στο 64,62% του εκάστοτε καταβαλλόμενου από τον χρήστη διοδίου. 

Σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, η εν λόγω δαπάνη, καθ’ όλη την περίοδο λειτουργίας, εκτιμάται πως θα ανέλθει σε 343,8 εκατ. ευρώ. Ποσό που θα αυξηθεί στα 400,7 εκατ. ευρώ μόλις πατηθεί επισήμως το κουμπί της προαίρεσης για το τμήμα Κίσσαμος – Χανιά, με το οποίο ο αυτοκινητόδρομος θα φτάσει σε μήκος τα 187 χλμ. Η δαπάνη θα βαρύνει τα κρατικά ταμεία, μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).

Η πληρωμή της αποζημίωσης θα καταβάλλεται σε εξαμηνιαία βάση, με τα βήματα για τον έλεγχο από την πλευρά του δημοσίου αλλά και για την επίλυση πιθανής διαφωνίας μεταξύ δημοσίου – παραχωρησιούχου να καθορίζονται αναλυτικά.

«Ζυγαριά» η απόδοση δεσμευτικής επένδυσης

Καθορίζοντας ως πήχη την απόδοση της δεσμευτικής επένδυσης του παραχωρησιούχου, η σύμβαση προβλέπει ότι το ποσοστό σκιωδών διοδίων μπορεί να μειώνεται ή και να μηδενίζεται ακόμα. Αυτό θα συμβαίνει όταν διαπιστώνεται σε ετήσια βάση υπέρβαση της απόδοσης δεσμευτικής επένδυσης. 

Ειδικότερα, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 15, σε περίπτωση που η επιτευχθείσα περιοδική απόδοση είναι μεταξύ 13% και 14%, τότε για το επόμενο διάστημα λειτουργίας το ποσοστό σκιώδους διοδίου πέφτει στο 80% του ποσοστού βάσης. Αντίστοιχα, εάν η απόδοση είναι μεταξύ 14% και 15%, τότε το εφαρμοζόμενο ποσοστό θα είναι ίσο με το 40% του ποσοστού σκιώδους διοδίου.  Εάν, τέλος, η απόδοση είναι ίση ή υπερβεί σε οποιαδήποτε ημερομηνία ελέγχου το 15% τότε το σκιώδες διόδιο μηδενίζεται.  

Όσο για τη δεσμευτική επένδυση της «Δικταίον Παραχωρήσεις Μ.Α.Ε.», αυτή είναι 219.375.477,92 ευρώ και θα της καταβληθεί από τον αρχικό μέτοχο ως μετοχικό κεφάλαιο (131,41 εκατ. ευρώ) και ως δευτερογενές χρέος (87,96 εκατ. ευρώ). Στην περίπτωση, δε, ενεργοποίησης της προαίρεσης για το τμήμα Κίσσαμος – Χανιά, στην οποία περιλαμβάνεται και ο ανισόπεδος κόμβος του ΒΟΑΚ προς το αεροδρόμιο Χανίων, τότε η δεσμευτική επένδυση του παραχωρησιούχου αυξάνεται σε 243.567.830,40 ευρώ. 

Σημειώνεται ότι, όπως προβλέπεται στην υπογραφείσα σύμβαση, η αναπροσαρμογή του χρηματοοικονομικού κλεισίματος λόγω ουσιώδους μεταβολής των βασικών επιτοκίων που χρησιμοποιήθηκαν την προσφορά, καθώς και η δυνατότητα εκτέλεσης πρόδρομων εργασιών από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης παραχώρησης προκειμένου να επισπευσθεί το χρονοδιάγραμμα κατασκευής.

Ύψος διοδίου και αναλογική χρέωση

Ακόμη, ορίζεται συμβατικά το ανώτατο ύψος διοδίων για ΙΧ (οχήματα με ή χωρίς ρυμουλκούμενο ύψους ως 2,2 μ.) σε 0,053 ευρώ/χλμ., μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, όπως ισχύει για όλους τους παραχωρημένους αυτοκινητόδρομους της χώρας. Αυτό θα υπόκειται σε ετήσια τιμαριθμική αναπροσαρμογή, που θα γίνεται εντός του πρώτου δεκαημέρου κάθε έτους, βάσει του μέσου όρου του δείκτη τιμών καταναλωτή των τριών προηγούμενων ετών.

Ο παραχωρησιούχος αναλαμβάνει από τη μεριά του την υποχρέωση, κατά την περίοδο λειτουργίας, να εγκαταστήσει σύστημα διοδίων που να διασφαλίζει την αναλογική χρέωση των χρηστών του άξονα βάσει της διανυόμενης απόστασης με τη χρήση σημείων καταγραφής ηλεκτρονικών διοδίων.

Η αναγνώριση του οχήματος κατά την είσοδο και την έξοδο στον αυτοκινητόδρομο θα γίνεται με τη χρήση ηλεκτρονικού πομποδέκτη και την αναγνώριση του αριθμού κυκλοφοριάς οχήματος (Video Tolling). Ως εκ τούτου, θα αφορά μόνο τους συνδρομητές του αυτοκινητόδρομου, στα πρότυπα της Ολυμπίας Οδού.

Εφαρμόζοντας αναλογική χρέωση και εφόσον τεθεί σε πλήρη λειτουργία το εθνικό σύστημα χρέωσης ηλεκτρονικών διοδίων, τότε δεν θα βαρύνονται με διόδια οι διαδρομές δίκυκλων και ΙΧ μεταξύ των κόμβων που εξυπηρετούν αστικές μετακινήσεις. Πρόβλεψη που αφορά συγκεκριμένους κόμβους στις παρακάμψεις Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου. Τις εν λόγω διελεύσεις θα αποζημιώνει το δημόσιο μέσω των σκιωδών διοδίων.

Ακόμη, προβλέπεται η δυνατότητα του δημοσίου να ζητήσει τροποποίηση των κατηγοριών με βάση τους εκπεμπόμενους ρύπους, ανά κατηγορία εκπομπών EURO.

Οι άξονες χρηματοδότησης

Η χρηματοδοτική συμβολή του δημοσίου για την κατασκευή του άξονα, στο τμήμα Χανιά – Ηράκλειο, ανέρχεται σε 693 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 200 εκατ. ευρώ είναι ενταγμένα στο Ταμείο Ανάκαμψης, άρα έχουν ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Τα υπόλοιπα 493 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από το εθνικό σκέλος του ΠΔΕ. Η εν λόγω συμβολή προσδιορίζεται συμβατικά ότι θα γίνει σε ως οκτώ καταβολές.  

Όταν, δε, ενεργοποιηθεί επισήμως -πρόθεση που είναι εκπεφρασμένη- το δικαίωμα προαίρεσης για το τμήμα Κίσσαμος – Χανιά, που θα προσθέσει 31 χλμ. στον άξονα, η δαπάνη αυτή θα προσαυξηθεί κατά 99 εκατ. ευρώ, με χρονοδιάγραμμα έξι καταβολών.

Επιπλέον, τα δάνεια του παραχωρησιούχου, όπως αποτυπώνονται στη σύμβαση, θα ανέλθουν σε 971,8 εκατ. ευρώ για το τμήμα Χανιά – Ηράκλειο, ενώ εφόσον ενεργοποιηθεί η προαίρεση θα φτάσουν συνολικά σε 1,079 δισ. ευρώ. 

Όπως επισημαίνεται, δε, στην έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, προκύπτει δαπάνη από τις υποχρεώσεις του δημοσίου για απαλλοτριώσεις, πρόσθετες κατασκευές, πιθανές καθυστερήσεις, επίλυση διαφορών κλπ., καθώς και απώλεια εσόδων από το ειδικό καθεστώς για φόρους, τέλη και επιβαρύνσεις, όπως προβλέπεται στη σύμβαση. 

«Το τελικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα της εν λόγω σύμβασης συναρτάται άμεσα και με την αξιολόγηση της από τη Eurostat, για το κατά πόσο ο πραγματικός ιδιοκτήτης των υπό κατασκευή υποδομών είναι ή όχι το δημόσιο», καταλήγει η έκθεση.