Η ελληνική ακτοπλοΐα σε τροχιά ανανέωσης – Η ανάλυση της XRTC Business Consultants

Η ελληνική ακτοπλοΐα σε σταυροδρόμι – Η ετήσια μελέτη της XRTC Business Consultants καταγράφει τις μεγάλες προκλήσεις και τα διλήμματα του κλάδου – Από την απουσία διαφάνειας στα οικονομικά, έως την ανάγκη νέων πλοίων και το ράλι του κόστους λόγω περιβαλλοντικών μέτρων.

Το 2025 η ελληνική ακτοπλοΐα περνά σε νέα εποχή: Ποιοι πλέουν προς τη Βιωσιμότητα

Η ελληνική ακτοπλοΐα βρίσκεται σε ιστορική καμπή. Με στόλο που γερνά, αυστηρότερους περιβαλλοντικούς κανονισμούς και υψηλό λειτουργικό κόστος, οι εταιρείες καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στην επιβίωση και τον εκσυγχρονισμό. Αυτό αποτυπώνει η ετήσια έκθεση της XRTC Business Consultants, υπό τον Γιώργο Ξηραδάκη.

Το δίλημμα του στόλου

Η μελέτη αναδεικνύει ως μείζον ζήτημα την άμεση ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου. Η τελευταία μεγάλη «γενιά» πλοίων χτίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 2000· από τότε, λόγω κρίσης και έλλειψης κεφαλαίων, οι περισσότερες εταιρείες στράφηκαν σε μεταχειρισμένα πλοία μεγάλης ηλικίας.
Σήμερα, μόλις το 17% του ελληνικού στόλου είναι κάτω των 20 ετών, με την εικόνα να επιδεινώνεται στις μεγαλύτερες κατηγορίες. Χωρίς διαθέσιμα μεταχειρισμένα που να πληρούν τα νέα περιβαλλοντικά στάνταρ, η μόνη λύση είναι η ναυπήγηση νέων πλοίων – ένα εγχείρημα δαπανηρό και αβέβαιο ως προς το ποια καύσιμα θα επιλεγούν.

Περιβαλλοντική θηλιά που πιέζει τους ναύλους

Από τον Ιανουάριο 2024 τέθηκε σε ισχύ το EU ETS για τη ναυτιλία, με σταδιακή αύξηση της κάλυψης εκπομπών έως το 2026. Το 2025 ακολουθεί το Fuel EU Maritime, ενώ από τον Μάιο η Μεσόγειος γίνεται Περιοχή Ελέγχου Εκπομπών.
Οι τριπλές αυτές ρυθμίσεις αναμένεται να επιφέρουν σημαντικές αυξήσεις στο κόστος καυσίμων και, κατ’ επέκταση, στους ναύλους, δημιουργώντας ένα άτυπο «Μεσογειακό Περιβαλλοντικό Τέλος».

Το Ταμείο Εκσυγχρονισμού: ελπίδα και αβεβαιότητα

Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Εκσυγχρονισμού (1,5 δισ. ευρώ ως το 2030) και του εθνικού ταμείου των 300 εκατ. ευρώ θεωρείται σημαντική ανάσα. Ωστόσο, η XRTC υπενθυμίζει ότι παλαιότερα πακέτα στήριξης δεν υλοποιήθηκαν, γεγονός που γεννά σκεπτικισμό.

Οι πόροι στοχεύουν σε τρεις άξονες:

• Ναυπήγηση και αναβάθμιση πλοίων με καθαρές τεχνολογίες
• Ενεργειακή βελτίωση υφιστάμενων σκαφών
• Αντικατάσταση παλαιών μηχανών

Στις άγονες γραμμές, όπου δραστηριοποιούνται 57 πλοία με ετήσιες επιδοτήσεις 150 εκατ. ευρώ, καθιερώνεται μπόνους έως 45% για πλοία ηλικίας έως 6 ετών.

Η διεθνής σκηνή: Κίνα και μεγάλοι όμιλοι

Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα κινεζικά ναυπηγεία κυριαρχούν στις παραγγελίες νέων πλοίων, ενώ η περιορισμένη διαθεσιμότητα στην Ευρώπη και την Ιαπωνία ενισχύει την εξάρτηση από την Ασία. Οι μεγάλοι όμιλοι επενδύουν σε σειρές νέων σκαφών, τα οποία μισθώνουν σε μικρότερες εταιρείες μέσω μακροχρόνιων συμβολαίων – πρακτική που ήδη εφαρμόζεται και στην Ελλάδα μέσω της Attica Group.

Διαφάνεια και χρηματοδότηση: τα αγκάθια

Η μελέτη δεν παραλείπει να στηλιτεύσει την απουσία υποχρέωσης δημοσίευσης ισολογισμών από τις περισσότερες ακτοπλοϊκές, παρά τις γενναίες κρατικές επιδοτήσεις που λαμβάνουν. Η έλλειψη αυτή δυσχεραίνει την αξιολόγηση από τις τράπεζες και περιορίζει τις προοπτικές χρηματοδότησης.

Η ελληνική ακτοπλοΐα μπαίνει σε περίοδο ριζικών αλλαγών. Το ερώτημα είναι αν θα βρει τους απαραίτητους πόρους και την πολιτική βούληση για να μεταβεί σε μια νέα εποχή «πράσινης» ναυσιπλοΐας ή αν θα παραμείνει εγκλωβισμένη σε έναν στόλο που γερνά και σε κόστη που διογκώνονται.