Χαλκός στα ύψη: Ποιες παγκόσμιες δυνάμεις πυροδοτούν την ιστορική άνοδο

Ρεκόρ τιμών για τον χαλκό το 2025, καθώς οι διαταραχές στην παραγωγή και οι γεωπολιτικές εντάσεις οδηγούν τη ζήτηση στα ύψη

Το 2025 εξελίσσεται σε χρονιά-ορόσημο για τον χαλκό, καθώς, οι τιμές παγκοσμίως εκτοξεύονται σε πρωτοφανή επίπεδα. Στην Ινδία, τα futures στο ΜCX άγγιξαν ₹976,50/κιλό, σημειώνοντας άνοδο άνω του 20 % από τις αρχές του έτους. Στο Λονδίνο (LME) η τιμή κοντεύει τις 10.000 $/τόνο και στο Σαγκάη (SHFE) καταγράφεται άνοδος άνω του 8 %.

Αυτή η ραγδαία άνοδος δεν είναι τυχαίο φαινόμενο: απορρέει από ταυτοχρονισμένα πλήγματα στο προσφορά, ισχυρή ζήτηση και μακροοικονομικές μεταβολές που επηρεάζουν τόσο τη βιομηχανία όσο και τις χρηματοοικονομικές ροές.

Τα «καύσιμα» της ανόδου: Ζήτηση, προσφορά και νομισματικά «ρεύματα»

Η πράσινη μετάβαση διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο χαλκός είναι βασικό υλικό για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δίκτυα ηλεκτρικής διανομής και ηλεκτρικά οχήματα, τα οποία απαιτούν σημαντικά μεγαλύτερες ποσότητες χαλκού σε σχέση με τα συμβατικά οχήματα. Οι επενδύσεις σε υποδομές, κέντρα δεδομένων, δίκτυα 5G και ΑΠΕ δημιουργούν πρόσθετες πιέσεις στη ζήτηση, ειδικά στις αγορές όπου η εκβιομηχάνιση και η ψηφιακή αναδιάταξη βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.

Η προσφορά έχει υποστεί σοβαρά πλήγματα. Στρατηγικό πλήγμα αποτέλεσε το ατύχημα στη μεγάλη χαλκορυχεία του Grasberg στην Ινδονησία, όπου κατολισθητικό φαινόμενο προκάλεσε διακοπή λειτουργίας και ανακήρυξη «force majeure». Η παραγωγή χάνεται σε ποσότητα που εκτιμάται ότι υπερβαίνει τις 591.000 τόνους χαλκού, δηλαδή περίπου 2,6 % της παγκόσμιας παραγωγής του 2024.

Οι προμηθευτές σε Κίνα, Χιλή και άλλες παραγωγικές χώρες βρίσκονται αντιμέτωποι με περιβαλλοντικούς περιορισμούς, νομικά εμπόδια και μείωση του μεταλλεύματος υψηλής ποιότητας. Παράλληλα, οι αποθέσεις σε βασικά χρηματιστήρια έχουν συρρικνωθεί: οι αποθέσεις στο LME σημειώνουν πτώση πάνω από 66 % τον τελευταίο χρόνο.

Επίσης, η πολιτική της Fed και η πορεία του δολαρίου παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Η προσδοκία για επιτοκιακές μειώσεις εξασθενεί το δολάριο, καθιστώντας τις εισαγωγές χαλκού φθηνότερες για αντιστροφή νομισμάτων. Ταυτόχρονα, γεωπολιτικές εντάσεις και απειλές επιβολής δασμών (όπως οι πιθανοί δασμοί των ΗΠΑ επί εισαγόμενου χαλκού) δημιουργούν αβεβαιότητα και προωθούν τους traders σε stockpiling.

Η Goldman Sachs έχει αναθεωρήσει προς τα πάνω τις εκτιμήσεις της, προβλέποντας ότι η τιμή μπορεί να φτάσει τα ~$9.890/τόνο, με κορυφή ~$10.050 το καλοκαίρι του 2025. Από την άλλη πλευρά, η JPMorgan βλέπει πιθανή άνοδο ως και $11.000/τόνο έως το 2026, υπό την προϋπόθεση ότι θα επιβληθούν δασμοί ~10 % στον χαλκό.

Το ισοζύγιο του 2025 και η αστάθεια του μήνα

Τα στοιχεία του ICSG αποκαλύπτουν ότι η αγορά χαλκού παρουσιάζει αμφιλεγόμενα πρόσημα. Στα πρώτα τέσσερα μήνα του έτους καταγράφηκε συσσωρευτικό πλεόνασμα ~233.000 τόνων στον επεξεργασμένο χαλκό, αλλά μόνο τον Απρίλιο αυτό το πλεόνασμα πήρε τη μορφή έλλειμματος ~38.000 τόνων, μετά από συνυπολογισμό αποθεμάτων στην Κίνα.

Ο ICSG προβλέπει συνολικό πλεόνασμα ~289.000 τόνων για το 2025, καθώς η προσφορά αναμένεται να υπερβεί τη ζήτηση, λόγω επεκτάσεων παραγωγής.

Ωστόσο, οι μηνιαίες διακυμάνσεις και οι επί τα χείρω διαταραχές υποδηλώνουν ότι ακόμα και αν υπάρχει πλεόνασμα σε ετήσια βάση, η αγορά κινδυνεύει με ασθενή σημεία πίεσης και ανατροπές. Ειδικά όταν το έλλειμμα εμφανίζεται έστω για έναν μήνα.

Βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι

Η συμπτωματική καθυστέρηση της παραγωγής, η αναστολή λειτουργίας μεγάλων ορυχείων και οι εμπορικές διαταραχές μπορούν να δημιουργήσουν στιγμιαία κραδασμούς. Η περίπτωση του Grasberg αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Παράλληλα, οι δασμοί και η προστατευτική εμπορική πολιτική μπορεί να αναποδογυρίσουν εμπορικές ροές και να προκαλέσουν κρίσεις στην προσφορά.
Το οικονομικό περιβάλλον, οι ενδεχόμενες επιτοκιακές αυξήσεις στις ΗΠΑ και η επιβράδυνση μεγάλων οικονομιών μπορούν να μειώσουν τη βιομηχανική ζήτηση.

Μακροπρόθεσμη δυναμική

Για την επόμενη δεκαετία, η ΙΕΑ προβλέπει ότι ο χαλκός θα αντιμετωπίσει έλλειμμα ~30 % έως το 2035, εάν η ζήτηση για καθαρές τεχνολογίες συνεχίσει την επιθετική πορεία της.
Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι οι πολυετείς διεργασίες αδειοδότησης και οι δυσκολίες σε εξορυκτικές επενδύσεις καθυστερούν την αύξηση της προσφοράς, αφήνοντας πολύ μικρό περιθώριο ανταπόκρισης σε ξαφνικές διαταραχές.
Το ενδιαφέρον εστιάζεται επίσης στην ανακύκλωση χαλκού (scrap), το οποίο αναμένεται να αναπτυχθεί ως σημαντική «δεξαμενή» παραγωγής, αλλά δεν αρκεί για να καλύψει το έλλειμμα.

Τα βασικά σημεία που θα κρίνουν την πορεία είναι: