Κρατική στήριξη επιχειρήσεων στην ΕΕ: Φιάσκο με αρνητικές εξωτερικές οικονομίες, σύμφωνα με το ΔΝΤ

ΔΝΤ: Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δαπάνησαν υπερβολικά ποσά, που υπερέβησαν τα 240 δισ. ευρώ το 2022, για την στήριξη επιχειρήσεων. Ωστόσο, σύμφωνα με ειδική ανάλυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), οι ενισχύσεις αυτές είχαν περιορισμένη αποτελεσματικότητα, καθώς τα βραχυπρόθεσμα οφέλη για τις δικαιούχες επιχειρήσεις ήταν πρόσκαιρα, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκαν αρνητικές εξωτερικές οικονομίες για επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου σε άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες που δεν έλαβαν κρατική στήριξη.

Τα αποτελέσματα θα παρουσιαστούν στην επικείμενη έκθεση World Economic Outlook στην Ουάσινγκτον.

Η επιστροφή της κρατικής βοήθειας στην Ευρώπη

Το ΔΝΤ σημειώνει ότι η κρατική βοήθεια, ως εργαλείο βιομηχανικής πολιτικής, έχει αναδυθεί ξανά στον πυρήνα της οικονομικής συζήτησης. Το 2022 οι δαπάνες κρατικής στήριξης στις χώρες της ΕΕ ανήλθαν στο 1,5% του ΑΕΠ, αντιστοιχώντας σε 243 δισ. ευρώ, από περίπου 0,5% πριν από μία δεκαετία. Η αύξηση αυτή συνδέεται με:

• την αντιμετώπιση γεωπολιτικών προκλήσεων,
• την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης,
• την ενίσχυση της παραγωγικότητας.

Ωστόσο, η εφαρμογή εθνικής κρατικής βοήθειας εγείρει ζητήματα στρέβλωσης του ανταγωνισμού, καθώς τα κράτη μέλη μπορούν να επηρεάσουν ανισομερώς την ενιαία αγορά, χωρίς να εξασφαλίζονται διατηρήσιμα οικονομικά οφέλη.

Αποτελεσματικότητα και εξωτερικές παρενέργειες

Η ανάλυση του ΔΝΤ δείχνει ότι οι ενισχύσεις επιφέρουν βραχυχρόνια αύξηση απασχόλησης και εσόδων για τις δικαιούχες επιχειρήσεις:

• Κάθε μονάδα κρατικής ενίσχυσης συσχετίζεται με αύξηση 0,3 μονάδων στην απασχόληση και 0,6 στα έσοδα της επιχείρησης τον πρώτο χρόνο.
• Ωστόσο, τα οφέλη σχεδόν εξαφανίζονται έως το δεύτερο έτος.
• Παράλληλα, οι μη δικαιούχες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μείωση τζίρου και απασχόλησης, ειδικά σε κλάδους με υψηλή συγκέντρωση αγοράς, υπογραμμίζοντας τις αρνητικές εξωτερικές επιπτώσεις και τη στρέβλωση του ανταγωνισμού.

Το Ταμείο καταγράφει επίσης ότι η κρατική βοήθεια δεν έχει σημαντική επίδραση σε επενδύσεις ή παραγωγικότητα της εργασίας, ενώ τα αποτελέσματα είναι θετικότερα για μικρότερες, νεότερες ή οικονομικά επιβαρυμένες εταιρείες.

Προτάσεις πολιτικής: ανάγκη ευρωπαϊκού συντονισμού

Το ΔΝΤ συστήνει ότι η κρατική ενίσχυση, όταν είναι αναγκαία, θα πρέπει να χορηγείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και όχι από μεμονωμένα κράτη μέλη. Τα πλεονεκτήματα αυτής της προσέγγισης είναι:

• Μείωση των αρνητικών εξωτερικών παρενεργειών.
• Διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά και αποδοτικότερη κατανομή πόρων.

Συμπερασματικά, η εφαρμογή εθνικής βιομηχανικής πολιτικής χωρίς λήψη υπόψη των διασυνοριακών επιπτώσεων ενδέχεται να οδηγήσει σε σπατάλη πόρων, οικονομική αναποτελεσματικότητα και περιορισμένη παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Το ΔΝΤ προτείνει την ανάπτυξη ενός ενιαίου, συντονισμένου ευρωπαϊκού πλαισίου για τις βιομηχανικές πολιτικές.