Νέο Προεδρικό Διάταγμα: Οικόπεδα κάτω των 2 στρεμμάτων χάνουν οριστικά την οικοδομησιότητά τους

Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), η οποία μετουσιώθηκε στο Προεδρικό Διάταγμα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, έκανε χιλιάδες ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας να ανησυχούν.

Το ζήτημα της οριοθέτησης των συγκεκριμένων οικισμών, το οποίο αφαιρεί εν μία νυκτί από τον οικοδομικό χάρτη όλα τα οικόπεδα κάτω των 2 στρεμμάτων, έχει προκαλέσει τσουνάμι αντιδράσεων σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, καθώς συρρικνώνει σημαντικά τα όρια ρίχνοντας ουσιαστικά στην εκτός σχεδίου περιοχή, ιδιοκτησίες, οι οποίες έως τώρα θεωρούνταν εντός των οικισμών και βεβαίως είχαν σαφώς μικρότερες απαιτήσεις οικοδομησιμότητας.

Πρακτικά το ΣτΕ έδειξε κόκκινη κάρτα στο υπουργείο, το οποίο επιχείρησε στο σχέδιο Π.Δ. το οποίο απέστειλε για έλεγχο να ενσωματώσει το σύνολο των ορίων των οικισμών που είχαν οριοθετήσει παλιά οι Νομάρχες συχνά «ξεχειλώνοντας» τα όρια ήδη από τη δεκαετία του 1980. Ωστόσο το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο επέστρεψε ως μη νόμιμο το σχέδιο στο υπουργείο με την αιτιολογία ότι οι Νομαρχες δεν είχαν αρμοδιότητα ή δικαιοδοσία να ενεργήσουν με αυτόν τον τρόπο.

Το υπουργείο επανήλθε με νέο ΠΔ, το οποίο δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες στην Εφημερίδα της Κυβερνήσως αφήνοντας όμως ακάλυπτους χιλιάδες ιδιοκτήτες, οι οποίοι έχασαν σε ένα βράδυ τη δυνατότητα οικοδόμησης στα γεωτεμάχια που θεωρούσαν οικόπεδα, αλλά πλέον μετατράπηκαν σε αγροτεμάχια παρά το γεγονός ότι πλήρωναν τον αντίστοιχο ΕΝΦΙΑ τόσα χρόνια, κλπ. Το ζήτημα αυτό μάλιστα δημιουργεί και ιδιοκτήτες δύο ταχυτήτων, καθώς όσοι είχαν ήδη προλάβει να χτίσουν, δε θα υποστούν κάποια συνέπεια, αλλά η δυνατότητα αυτή τερματίζεται για τους υπόλοιπους.

Το υπουργείο προσπάθησε να πείσει το ΣτΕ ότι έως και 40 χρόνια μετά την οριοθέτηση των οικισμών από το κράτος μέσω των Νομαρχών, εχουν δημιουργηθεί πραγματικά εμπράγματα δικαιώματα θεωρητικά σε εντός σχεδίου περιοχές, τα οποία έρχεται ένας επόμενος σχεδιασμός από την Πολιτεία και τα ακυρώνει. Το ΣτΕ δεν δέχτηκε το επιχείρημα αφενός επειδή έκρινε ότι οι Νομάρχες είχαν κινηθεί αναρμοδίως και αφετέρου επειδή είχαν «ξεχειλώσει» τους οικισμούς πολύ περισσότερο από όσο μπορούσε να τεκμηριωθεί.

Τι προβλέπει το νέο ΠΔ

Βάσει του ΠΔ για την οριοθέτηση των οικισμών προβλέπονται τρεις ζώνες. Η πρώτη ζώνη αναφέρεται στον παλιό πυρήνα, στους οικισμούς πριν το 1923, όπως προκύπτουν από αεροφωτογραφίες εγγύτερα στη χρονολογία αυτή και συνήθως του 1939 ή του 1945.

Από τις αεροφωτογραφίες του 1983 προκύπτει η δεύτερη ομαδοποίηση. Η ζώνη Β αφορά τον συνεκτικό πυρήνα μεταξύ 1923 – 1983 και η ζώνη Β΄1 αποτελεί ένα πιο διάσπαρτο πυρήνα, ο οποίος προκύπτει από τη δόμηση που έχει δημιουργηθεί μεταγενέστερα.

Το μεγάλο πρόβλημα προκύπτει από το 1983 και μετά και αφορά έναν τεράστιο αριθμό ιδιοκτησιών που βρέθηκαν σε μία γκρίζα ζώνη από τη μια στιγμή στην άλλη.

Λύση αλλά μόνο για τα άνω των 2 στρεμμάτων

Δεδομένου του τεράστιου προβλήματος που έχει δημιουργηθεί, το υπουργείο έξετάζει ήδη μία λύση η οποία κινείται στα όρια μεταξύ …εντός και εκτός σχεδίου. Το σχέδιο αφορά την οργάνωση αυτών των περιοικιστικών ζωνών σε ΠΕΧ (Περιοχές Ελέγχου Χρήσεων), καθώς το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο δίνει τη δυνατότητα εισαγωγής χρήσεων γης. Μένει να προσδιοριστεί και με νομοθετική ρύθμιση η αρτιότητα προκειμένου μια έκταση να είναι οικοδομήσιμη. Σύμφωνα με τον γ.γ. Χωρικού Σχεδιασμού του υπουργείου, Ευθύμη Μπακογιάννη, η αρτιότητα εξετάζεται να κυμαίνεται μεταξύ 2 και 4 στρεμμάτων. Πρακτικά μια περιοικιστική περιοχή θα έχει μεγαλύτερη αρτιότητα και όχι τα 300 ή 500 τ.μ. που θα είχε μια ιδιοκτησία ευρισκόμενη εντός οικισμού, αλλά μικρότερη από τα 4 στρέμματα της εκτός σχεδίου δόμησης και θα οργανωθεί υπό την προυπόθεση ότι θα έχει πρόσωπο σε δρόμο.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, οικόπεδα κάτω των 2 στρεμμάτων φαίνεται ότι χάνουν οριστικά την οικοδομησιότητά τους.

Να σημειωθεί ότι το υπουργείο έχει ήδη ολοκληρώσει τη μελέτη για την καταγραφη του οδικού δικτύου στα νησιά και εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος του έτους θα έχει προκύψει ο χαρακτηρισμός του οδικού δικτύου ώστε να γνωρίζει το σύνολο των ιδιοκτητών ποια έκταση ειναι οικοδομήσιμη και ποια όχι.

Για τη μελέτη χρησιμοποιήθηκαν αεροφωτογραφίες κοντά στο 1977 και έχει αποτυπωθεί κάθε είδος δρόμου, από μονοπάτια μέχρι αγροτικοί και δασικοί δρόμοι προκειμένου να υπάρχει πλήρης εικόνα για την κλίση, το πλάτος, τη μορφή, την καμπυλότητα, τις συνδέσεις κλπ. Μέσω της μελέτης το υπουργείο κατέληξε σε κάποια κριτήρια για την οικοδομησιμότητα, τα οποία ωστόσο θα πρέπει επίσης να αποσταλούν στο ΣτΕ για έλεγχο.

Περισσότερο, πάντως, θα καθυστερήσει η αντίστοιχη μελέτη για την ηπειρωτική Ελλάδα, καθώς δεν αναμένονται ανάδοχοι πριν τον Ιούλιο. Για το διάστημα αυτό εξετάζεται η πιθανότητα ανάληψης νομοθετικής πρωτοβουλίας με το υπουργείο να είναι έτοιμο και γι΄αυτή τη λύση, χωρίς πάντως να έχουν ληφθεί ακόμα οριστικές αποφάσεις.

Σφοδρές οι αντιδράσεις

Η δημοσίευση του ΦΕΚ για την οριοθέτηση των οικισμών προκάλεσε κύμα αντιδράσεων. Ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Δ. Κρήτης, Βασίλης Κοντεζάκης, ανέφερε ότι η συμπύκνωση των ορίων θα μετατρέψει πολλά αδόμητα οικόπεδα σε αγροτεμάχια, για τα οποία θα ισχύει το καθεστώς της εκτός σχεδίου δόμησης. «Προβλέπουν μεν μια ζώνη όπου η αρτιότητα μπορεί να πάει μέχρι 2 στρέμματα. Αλλά σίγουρα ό,τι είναι μικρότερο από 2 στρέμματα, θα είναι μη άρτιο, μη οικοδομήσιμο», τόνισε σε δηλώσεις του προσθέτοντας ότι ένα ακόμα πρόβλημα αποτελεί το γεγονός ότι η «διόγκωση» οικισμών σε ορισμένες περιπτώσεις αύξησε και τον πληθυσμό άνω των 2.000 κατοίκων με τέτοιους οικισμούς αυτή τη στιγμή να μην ανήκουν πουθενά.

Θέση για το ζήτημα πήρε και η Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), η οποία είχε ζητήσει το πάγωμα της διαδικασίας για το Π.Δ. και την αναζήτηση μιας εφαρμόσιμης λύσης. Ωστόσο οι εξελίξεις προχώρησαν και πλέον αναμένεται η αντίδραση των δημάρχων.

Από την πλευρά του ο δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας, στον οποίο υπάγεται και το σεισμόπηκτο Αρκαλοχώρι, Βασίλης Κεγκέρογλου σε άρθρο του κάνει λόγο για Π.Δ. που λειτουργεί ως «Προκρούστεια κλίνη» που μηδενίζει τη δυνατότητα να καθορίσουν τα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια τα όρια των οικισμών, σύμφωνα με την προοπτική του κάθε τόπου.

«Όλα αυτά αφορούν το παρελθόν και λιγότερο το παρόν, χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν το αύριο και το μέλλον αλλά και η αναπτυξιακή προοπτική κάθε οικισμού (π.χ. στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας με την εγκατάσταση ενός νέου Διεθνούς Αεροδρομίου για το οποίο όλες οι κρατικές μελέτες δείχνουν ότι θα διπλασιαστεί και θα τριπλασιαστεί ο πληθυσμός). Αυτό είναι πολιτικός παραλογισμός ή υπακοή σε συμφέροντα;» αναρωτιέται ο κ. Κεγκέρογλου συμπληρώνοντας ότι οι αρνητικές συνέπειες θα πλήξουν τη μικρομεσαία ιδιοκτησία και θα ωφελήσουν τους μεγαλοϊδιοκτήτες ή μεγαλοκεφαλαιούχους, που μπορούν να προχωρήσουν σε ιδιωτικές πολεοδομήσεις μεγάλων εκτάσεων βάσει του ισχύοντος πλαισίου, το οποίο προφανώς θα ενισχυθεί υπέρ τους.

Το ζήτημα έφτασε και στη Βουλή μέσω ερώτησης του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Μιχάλη Κατρίνη, ο οποίος επισημαίνει πως το νέο Π.Δ, εφαρμόζοντας αυστηρά ιστορικά κριτήρια και περιορίζοντας τα όρια των οικισμών σε αυτά που είχαν διαμορφωθεί έως το 1983, «φαίνεται να αγνοεί πλήρως την πραγματική εξέλιξη και τις σύγχρονες ανάγκες των περιοχών. Αυτό οδηγεί σε μια οριζόντια και δραστική συρρίκνωση των ορίων των οικισμών, με αποτέλεσμα τη σοβαρή απαξίωση της μικρομεσαίας ιδιοκτησίας και την υποβάθμιση της τοπικής ανάπτυξης».

Ο κ. Κατρίνης προσθέτει πως απαγορεύει κάθε επέκταση των σημερινών ορίων, ακόμη και εάν υπάρχουν πιεστικές ανάγκες δόμησης λόγω πληθυσμιακών ή κοινωνικοοικονομικών παραγόντων.